Τι είναι τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά;

11 Αυγούστου 2016 (επικαιροποιήθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2023)

Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ είναι υποχρεωμένες να έχουν συγκεκριμένη ποσότητα κεφαλαίων στους τρεχούμενους λογαριασμούς τους στην οικεία εθνική κεντρική τράπεζα (ΕθνΚΤ) του Ευρωσυστήματος. Αυτά τα κεφάλαια ονομάζονται υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά. Τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά των τραπεζών καθορίζονται συνήθως για περίοδο έξι έως επτά εβδομάδων, η οποία αποκαλείται «περίοδος τήρησης αποθεματικών». Πριν από την έναρξη κάθε περιόδου τήρησης, τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά των τραπεζών υπολογίζονται ως το 1% συγκεκριμένων υποχρεώσεων στους ισολογισμούς τους – κυρίως καταθέσεων πελατών και χρεογράφων διάρκειας έως δύο ετών.

Οι τράπεζες πρέπει να διασφαλίζουν ότι το μέσο επίπεδο των κεφαλαίων που τηρούν ως αποθεματικά στον τρεχούμενο λογαριασμό τους στη διάρκεια της περιόδου τήρησης καλύπτει τις σχετικές ελάχιστες υποχρεώσεις τους. Ως εκ τούτου, δεν χρειάζεται να τηρούν το ακριβές ποσό των ελάχιστων αποθεματικών καθ’ όλη τη διάρκεια της περιόδου τήρησης. Έτσι, έχουν τη δυνατότητα να αντιδρούν σε βραχυχρόνιες μεταβολές στις αγορές χρήματος προσθέτοντας ή αποσύροντας κεφάλαια από τα αποθεματικά τους. Αυτό με τη σειρά του συμβάλλει στη σταθεροποίηση των επιτοκίων της αγοράς χρήματος. Το σύνολο των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών των τραπεζών της ζώνης του ευρώ δημοσιεύεται καθημερινά στον δικτυακό μας τόπο, στην ενότητα σχετικά με την ανάλυση ρευστότητας.

Στο τέλος της περιόδου τήρησης, οι ΕθνΚΤ της ζώνης του ευρώ καταβάλλουν τόκο επί των υποχρεωτικών ελάχιστων αποθεματικών που οι τράπεζες τηρούν σε αυτές. Μέχρι τον Οκτώβριο του 2022 το επιτόκιο βάσει του οποίου καταβάλλονταν αυτοί οι τόκοι ήταν ίσο με το επιτόκιο των πράξεων κύριας αναχρηματοδότησης. Στη συνέχεια μειώθηκε στο επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων και τον Ιούλιο του 2023 ορίστηκε σε 0%. Σύμφωνα με τους ισχύοντες κανόνες, όλα τα κεφάλαια των τρεχούμενων λογαριασμών των τραπεζών που υπερβαίνουν τα υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά τοκίζονται με επιτόκιο 0% όταν το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων υπερβαίνει το 0% και με το επιτόκιο της διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων όταν αυτό είναι κάτω του 0%.

Εάν οι τράπεζες δεν καλύπτουν τις υποχρεώσεις τήρησης ελάχιστων αποθεματικών, σύμφωνα με τη νομοθεσία της ΕΕ η ΕΚΤ έχει την εξουσία να επιβάλλει κυρώσεις ανάλογες της υστέρησης. Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους οι τράπεζες ενδέχεται να μην πληρούν τις υποχρεώσεις τήρησης ελάχιστων αποθεματικών, οι οποίοι συχνά συνδέονται με τεχνικά ή λειτουργικά σφάλματα και όχι με το γεγονός ότι μια τράπεζα δεν διαθέτει συνολικά κεφάλαια στην ΕθνΚΤ. Οι τράπεζες μπορούν επίσης να διακρατούν κεφάλαια σε λογαριασμούς πέραν του τρεχούμενου λογαριασμού τους, π.χ. στη διευκόλυνση αποδοχής καταθέσεων. Ως εκ τούτου, η παράβαση της υποχρέωσης τήρησης ελάχιστων αποθεματικών δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην ότι μια τράπεζα δεν διαθέτει επαρκή κεφάλαια.