- ΤΟ ΙΣΤΟΛΌΓΙΟ ΤΗΣ ΕΚΤ
25 χρόνια ευρώ: η αξία της ενότητας σ’ έναν μεταβαλλόμενο κόσμο
30 Δεκεμβρίου 2023
Πριν από 25 χρόνια, την 1η Ιανουαρίου 1999, το ευρώ τέθηκε σε ισχύ ως το ενιαίο νόμισμα 11 κρατών μελών της ΕΕ. Σήμερα στηρίζει τη λειτουργία της οικονομίας και διευκολύνει τη ζωή 350 εκατομμυρίων ανθρώπων σε 20 χώρες.
Η ιδέα της Ευρώπης στηριζόταν εξαρχής στην επίλυση προβλημάτων που οι χώρες δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν μόνες τους. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάποιοι οραματιστές ηγέτες αντιλήφθηκαν ότι ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσουμε την ειρήνη στην ήπειρό μας ήταν να ενώσουμε τις οικονομίες μας. Και μια ενωμένη Ευρώπη θα χρειαζόταν, με την πάροδο του χρόνου, ένα ενιαίο νόμισμα για να αξιοποιήσει στο έπακρο τα οικονομικά οφέλη που θα δημιουργούσε αυτή η ειρηνική συνύπαρξη.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, καθώς η Ευρώπη προχωρούσε στην περαιτέρω εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς της, το όνειρο του ενιαίου νομίσματος άρχισε να παίρνει μορφή. Και πριν από 25 χρόνια – την 1η Ιανουαρίου 1999 – έγινε πραγματικότητα. Σήμερα, το ευρώ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας, προσφέροντάς μας απλότητα, σταθερότητα και κυριαρχία.
Έχει απλουστεύσει τη ζωή των Ευρωπαίων πολιτών, οι οποίοι μπορούν εύκολα να συγκρίνουν τις τιμές, να συναλλάσσονται και να ταξιδεύουν. Μας έχει δώσει σταθερότητα, προάγοντας την ανάπτυξη και την απασχόληση μέσα από μια σειρά κρίσεων. Και η έκδοση του δεύτερου σημαντικότερου νομίσματος στον κόσμο ενίσχυσε την κυριαρχία μας σε έναν ταραχώδη κόσμο. Γι’ αυτό, δεν προκαλεί καμία έκπληξη το γεγονός ότι από τη δημιουργία της και μετά η ζώνη του ευρώ διευρύνθηκε από 11 σε 20 χώρες.
Με την πάροδο των ετών υπήρξαν τεράστιες προκλήσεις, μεταξύ άλλων και ερωτήσεις σχετικά με το μέλλον του ίδιου του ευρώ. Κάθε φορά όμως βρίσκαμε τις σωστές απαντήσεις. Για παράδειγμα, για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης και της κρίσης δημόσιου χρέους, θεσπίσαμε δικλίδες ασφαλείας όπως το εναρμονισμένο σύστημα εποπτείας και εξυγίανσης τραπεζών ή ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας. Σήμερα, η υποστήριξη των πολιτών της ζώνης του ευρώ για το ενιαίο νόμισμα έχει αγγίξει πρωτοφανή επίπεδα.
Όμως το έργο μας δεν έχει ολοκληρωθεί. Επειδή σήμερα αντιμετωπίζουμε νέες προκλήσεις τις οποίες οι χώρες δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν μόνες τους – και οι πολίτες στρέφονται στην Ευρώπη για απαντήσεις.
Αντιμετωπίζουμε ολοένα περισσότερες γεωπολιτικές εντάσεις, κυρίως τον παράνομο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, ο οποίος απαιτεί τολμηρές συλλογικές αποφάσεις. Καλούμαστε να διαχειριστούμε μια επιταχυνόμενη κλιματική κρίση, την οποία μπορούμε να επιλύσουμε πραγματικά μόνο με τη συνεργασία: οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα δεν σταματούν στα σύνορα. Και είμαστε αντιμέτωποι με πρωτοφανείς προκλήσεις για την ανταγωνιστικότητά μας από τις πολιτικές για την ενέργεια και τη βιομηχανική παραγωγή σε άλλα μέρη του κόσμου.
Αυτό σημαίνει ότι ζητήματα όπως η άμυνα, καθώς και η πράσινη και η ψηφιακή μετάβαση, αποτελούν πλέον επείγοντα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Το ίδιο ισχύει και για τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη χρηματοδότηση των μαζικών επενδύσεων που απαιτούνται για την απεξάρτηση των οικονομιών μας από τον άνθρακα, την ενίσχυση της ασφάλειας των εφοδιαστικών αλυσίδων μας και την αναβάθμιση των τεχνολογιών μας. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μόνο η πράσινη μετάβαση θα απαιτήσει επενδύσεις 620 δισ. ευρώ ετησίως έως το 2030.
Οι λύσεις πρέπει να αξιοποιήσουν το εύρος των δυνατοτήτων που προσφέρει η συνεργασία στην Ευρώπη. Δημιουργία μιας αληθινής ένωσης κεφαλαιαγορών που εκτείνεται σε όλη την ήπειρο για την κινητοποίηση ιδιωτικής χρηματοδότησης. Χρήση ευρωπαϊκών εργαλείων και πολιτικών που βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα και την ασφάλειά μας, για παράδειγμα με την ενίσχυση των υφιστάμενων δομών μέσω αναθεωρημένων δημοσιονομικών κανόνων και μιας ισχυρότερης τραπεζικής ένωσης. Και μετάβαση του ενιαίου νομίσματος στην ψηφιακή εποχή, με την προετοιμασία του εδάφους για ένα δυνητικό ψηφιακό ευρώ που θα συμπληρώνει τα μετρητά.
Ταυτόχρονα, και ενώ αρκετές χώρες βρίσκονται επί του παρόντος στη διαδικασία προσχώρησης στην ΕΕ, πρέπει να διατηρήσουμε την ικανότητά μας να δρούμε αποφασιστικά. Η διεύρυνση και η εμβάθυνση δεν αποκλείουν η μία την άλλη. Ωστόσο, η διεύρυνση ενδέχεται να απαιτήσει αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης της ΕΕ.
Οι λαοί της Ευρώπης γνωρίζουν ότι ο κόσμος αλλάζει. Και κατανοούν ότι η δύναμη βρίσκεται στην ενότητα. Περίπου τα δύο τρίτα των Ευρωπαίων είναι πεπεισμένοι ότι η ΕΕ αποτελεί προπύργιο σταθερότητας. Ας τους αποδείξουμε λοιπόν ότι η Ευρώπη μπορεί να διαμορφώσει αυτή την αλλαγή και να ανταποκριθεί στις προσδοκίες τους.
Αυτό θα απαιτήσει φιλοδοξία και επιμονή – ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες που ενσαρκώνουν οι οραματιστές της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Θα πρέπει επίσης να αναγνωριστεί ότι δεν μπορούν να επιτευχθούν άμεσα όλοι οι στόχοι. Το δίδαγμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης είναι ότι πρέπει να προχωρούμε στα βήματα που βρίσκονται μπροστά μας όταν παρουσιαστεί η ευκαιρία. Τα υπόλοιπα ακολουθούν με το πλήρωμα του χρόνου.
Όπως κάποτε επεσήμανε ο Γάλλος συγγραφέας Anatole France: «Για να επιτύχουμε σπουδαία πράγματα, δεν πρέπει μόνο να δρούμε, αλλά και να ονειρευόμαστε, όχι μόνο να σχεδιάζουμε, αλλά και να πιστεύουμε». Τα πρώτα 25 χρόνια του ευρώ μάς έδειξαν πόσο επιτυχημένο μπορεί να είναι ένα όνειρο... Όμως καθώς ο κόσμος γύρω μας αλλάζει, η δράση μας αποδεικνύει ότι μια ενωμένη Ευρώπη δίνει τις απαντήσεις που χρειάζονται οι Ευρωπαίοι και ο κόσμος.
Η παρούσα ανάρτηση στο ιστολόγιο δημοσιεύθηκε επίσης ως άρθρο γνώμης σε διάφορα μέσα ενημέρωσης στις 20 χώρες της ζώνης του ευρώ.
Διαβάστε το ιστολόγιο της ΕΚΤ και εγγραφείτε για να ενημερώνεστε σχετικά με μελλοντικές αναρτήσεις.