Voortbouwen op onze sterke punten: de rol van de publieke en de private sector in het ecosysteem van de digitale euro

Inleidende verklaring door Fabio Panetta, directielid van de ECB, voor de Commissie economische en monetaire zaken van het Europees Parlement

Brussel, 29 september 2022

Ik ben blij hier te zijn voor onze driemaandelijkse afspraak, nu we binnenkort beginnen aan het tweede jaar van de onderzoeksfase van ons project rond de digitale euro.

Afgelopen jaar hebben we samen al verschillende belangrijke aspecten besproken. In maart hebben we het gehad over de privacy, de gebruiksscenario’s voor een digitale euro en een mogelijke offline functionaliteit.^[1] En in juni hebben we besproken hoe de digitale euro kan worden ontworpen om negatieve effecten op de financiële stabiliteit te vermijden.^[2]

Na onze gedachtewisselingen met u en met andere belanghebbenden, die voor ons waardevolle input hebben opgeleverd, hebben we met de Raad van Bestuur van de ECB inmiddels een eerste reeks fundamentele ontwerpkeuzes^[3] in verband met deze aspecten goedgekeurd.

We zullen met name opties onderzoeken die bepaalde kenmerken van contant geld kunnen nabootsen en de privacy voor de gebruiker bij kleine transacties verhogen.^[4] Bovendien worden instrumenten op basis van limieten en vergoeding^[5] in het ontwerp opgenomen om excessief gebruik van een digitale euro als investeringsvorm te vermijden.^[6]

We kunnen nu doorgaan met de analyse van andere ontwerpkeuzes. Volgend jaar, wanneer alle keuzes zijn gemaakt, evalueren we het algemene ontwerp van een mogelijke digitale euro.

Ik moet benadrukken dat de goedkeuring van deze eerste reeks ontwerpkeuzes door de Raad van Bestuur niets zegt over de vraag of we al dan niet starten met de realisatiefase. Die beslissing wordt waarschijnlijk in oktober volgend jaar genomen. Deze goedkeuring heeft ook geen invloed op de vraag of we uiteindelijk besluiten een digitale euro uit te geven.

Gedurende de rest van de onderzoeksfase blijf ik regelmatig hoorzittingen met deze commissie houden. Dat doe ik parallel aan uw wetgevingsoverleg over een verordening tot invoering van de digitale euro, die de Europese Commissie in het eerste kwartaal van volgend jaar wil voorstellen.^[7]

Vandaag wil ik twee thema's met u bespreken. Ten eerste, de rol van het Eurosysteem en particuliere marktdeelnemers in het ecosysteem van de digitale euro. Ten tweede, hoe we de distributie van de digitale euro onder de gebruikers voor ogen hebben.

Het benutten van synergieën in het hele betalingsproces

De samenwerking tussen de publieke en de private sector is van cruciaal belang geweest voor de opbouw van het Europese betalingssysteem dat we vandaag kennen, een van de meest efficiënte ter wereld.^[8] Vandaag moeten we opnieuw van deze samenwerking gebruikmaken om het ecosysteem van de digitale euro op te bouwen. Dit zal ervoor zorgen dat publiek geld digitaal toegankelijk wordt gemaakt en dat innovatieve pan-Europese retailbetaaloplossingen kunnen ontstaan.

Het Eurosysteem heeft uitgebreide ervaring met het aanbieden van op contant geld lijkende risicovrije activa en de onderliggende betalingsinfrastructuur. En de private sector beschikt over een schat aan expertise op het gebied van de distributie van betaalproducten en de interactie met eindgebruikers. We moeten voortbouwen op deze sterke punten om synergieën te genereren en in een snel veranderend betalingslandschap aan de behoeften van gebruikers te voldoen.

De rol van het Eurosysteem

Een digitale euro zou neerkomen op een directe vordering op de centrale bank – net zoals nu het geval is met bankbiljetten. Dit betekent dat de digitale euro op de balans van het Eurosysteem zou staan. En het Eurosysteem zou aansprakelijk zijn voor elke fout die wordt gemaakt bij de afwikkeling in digitale euro’s.^[9] Het is daarom van het grootste belang dat het Eurosysteem de volledige controle behoudt over de uitgifte en de afwikkeling van digitale euro’s. De beste manier om dit te bereiken is door het Eurosysteem de afwikkelingsactiviteiten te laten uitvoeren voor intermediairs die de digitale euro onder de eindgebruikers distribueren.

Dit is in volledig in overeenstemming met de doelstelling betreffende het waarborgen van de privacy van eindgebruikers. We kunnen de digitale euro zo ontwerpen dat het Eurosysteem alleen data verwerkt om transacties af te wikkelen, zonder de mogelijkheid om betalingen door of aan een specifieke gebruiker te volgen. Een strikte scheiding van gegevens tussen intermediairs en het Eurosysteem, gecombineerd met privacybevorderende technieken, zou ervoor zorgen dat het Eurosysteem zichtbare gegevens niet kan koppelen aan de identiteit van een gebruiker van de digitale euro.^[10]

Het feit dat het Eurosysteem de afwikkeling uitvoert, betekent niet dat we de rekeningen van gebruikers zouden beheren. Particuliere intermediairs zouden de digitale-eurorekeningen en de daarmee samenhangende betalingstransacties aanbieden en beheren, zoals nu ook het geval is voor de bankrekeningen en -diensten waar hun cliënten al mee werken.

Voor de afwikkeling kan het Eurosysteem een beroep doen op traditionele technologie of op distributed-ledgertechnologie. We hebben nog geen besluit genomen over welke technologie het meest geschikt is voor een digitale euro, maar wanneer we dat doen zullen we rekening houden met efficiëntie, veiligheid en integratie met klantgerichte diensten, alsook met milieueffecten.

De rol van intermediairs

Het afgelopen jaar hebben we onderzocht hoe we een digitale euro kunnen ontwerpen die aan de verwachtingen van Europeanen voldoet. Ons onderzoek baseerde zich op gedetailleerde analyses van betaalgewoonten, inzichten van focusgroepen en feedback van u en van andere belangrijke belanghebbenden.

De intermediairs die de digitale euro moeten distribueren, hebben een grondige kennis en unieke inzichten in wat gebruikers nodig hebben. Ze kunnen dus het beste in direct contact staan met particulieren, winkeliers en bedrijven die een digitale euro gaan gebruiken. Deze intermediairs openen de rekeningen en bieden digitale portemonnees aan, en ze voeren de ‘ken-uw-klant’- en antiwitwascontroles uit. Verder leveren ze de apparatuur en technologie die nodig is om te betalen in fysieke winkels, online of van persoon tot persoon.^[11] Gebruikers kunnen bijvoorbeeld met een app rechtstreekse betalingen doen aan anderen of via een interface in een online winkel betalen. Ons onderzoek naar deze apparatuur en toepassingen (de zogeheten vormfactoren) loopt nog.

We gaan prototypes ontwikkelen om verschillende gebruikersinterfaces te onderzoeken voor het verrichten van betalingen met de digitale euro. Dit is een leermogelijkheid en zal bijdragen aan onze ontwerpanalyses in de volgende fasen van het project rond de digitale euro. We verwachten onze resultaten in het eerste kwartaal van volgend jaar te publiceren.^[12]

Intermediairs zouden ook een rol spelen bij het opnemen en afstorten van gebruikerstegoeden in digitale euro van gebruikers.^[13] Gebruikers kunnen dan hun digitale-eurorekeningen of portemonnees aanvullen met contant geld, of ze kunnen commerciëlebankgeld (bankdeposito’s) omzetten naar digitale euro’s. Omgekeerd zouden ze digitale euro’s kunnen omzetten in contant geld of geld van hun digitale-eurorekening verplaatsen naar hun bankrekening.

Tot slot zullen intermediairs verantwoordelijk zijn voor transactiebeheertaken, net als bij betalingen nu. Dit betekent dat zij verantwoordelijk zijn voor het initiëren van transacties in digitale euro’s, alsook voor klantauthenticatie en transactievalidatie.

Het oprichten van een betaalschema voor de digitale euro: de digitale euro beschikbaar stellen voor iedereen

Ik zal nu ingaan op de vraag hoe we de digitale euro het beste kunnen distribueren.

We willen ervoor zorgen dat iedereen in het eurogebied in staat is te betalen en betalingen te ontvangen in digitale euro’s. Dit moet het geval zijn ongeacht de entiteit waarbij de mensen hun digitale-eurorekening of -portemonnee openen of het land van herkomst. We willen de digitale euro ook beschikbaar stellen aan mensen die momenteel geen of beperkt toegang hebben tot digitale betalingen, om de financiële inclusie te vergroten. Een digitale euro kan innovatie op de betaalmarkt bevorderen, zodat intermediairs de mogelijkheid krijgen nieuwe oplossingen te ontwikkelen en niet ontmoedigd of verdrongen worden.

We hebben grondig onderzoek gedaan naar verschillende distributiemodellen en deze beoordeeld aan de hand van de hoofddoelstellingen van ons project rond de digitale euro. We hebben ook onderzocht wat in het verleden goed heeft gewerkt bij de ontwikkeling van betalingsoplossingen voor het gehele eurogebied, zoals het gemeenschappelijk betalingsgebied voor de euro (Single Euro Payments Area – SEPA), dat Europese consumenten, bedrijven en overheden in staat stelt betalingen onder dezelfde voorwaarden te verrichten en te ontvangen.^[14]

We zijn van mening dat een betaalschema voor de digitale euro – dat wil zeggen één geheel van regels, praktijken en standaarden – het meest geschikt is om onze doelstellingen te verwezenlijken.^[15]

Een betaalschema voor de digitale euro zou een gemeenschappelijk kader bieden voor intermediairs in het eurogebied om op een digitale euro gebaseerde producten en diensten te ontwikkelen. Het stelt een reeks gemeenschappelijke operationele regels en technische normen vast waaraan intermediairs zich moeten houden om de eindgebruikers oplossingen voor digitale euro’s te bieden.^[16] En dit kan ook helpen een specifiek beeldmerk neer te zetten, zodat mensen en bedrijven, als de digitale euro wordt ingevoerd, weten dat ze met de digitale euro betalen.

Met dat herkenbare merk zou een betaalschema voor de digitale euro de rol van de digitale euro als monetair anker naast contant geld versterken. En de voordelen van dit schema op het gebied van standaardisatie en de uitwisseling en samenwerking tussen systemen zullen ook onze strategische autonomie en economische efficiëntie ondersteunen.^[17]

Een betaalschema voor de digitale euro moet tegemoetkomen aan de uiteenlopende belangen van de verschillende marktdeelnemers – particulieren, winkeliers, bedrijven en intermediairs.

Voor particulieren betekent dit dat de betaalervaring overal hetzelfde is, ongeacht waar zij zich in het eurogebied bevinden. Zij moeten de digitale euro in uiteenlopende situaties kunnen gebruiken, of ze nu uit eten gaan in een restaurant, iets online kopen of geld overmaken aan een bekende.

Voor winkeliers en bedrijven is het van wezenlijk belang dat ze aan de vraag van de klant kunnen voldoen.^[18] Een betaalschema voor de digitale euro zou een gemeenschappelijke standaard bieden, waardoor het gemakkelijker wordt in te spelen op de voorkeuren van klanten voor een eenvoudige betalingsoplossing. Standaardisatie vermindert ook de aanpassingskosten en vergemakkelijkt de integratie met de back-endsystemen van winkeliers.

En het betaalschema zou intermediairs in staat stellen de digitale euro te distribueren en daarop voort te bouwen om verdere innovatieve oplossingen te ontwikkelen voor hun klanten. Dit kan de standaardisatie en harmonisatie bieden die nodig zijn om marktinnovatie in het gehele eurogebied te bevorderen.

In dit verband zullen we binnenkort beginnen een rulebook op te stellen voor het betaalschema van de digitale euro. De invoering van een reeks regels in een vroeg stadium is van cruciaal belang om de markt in staat te stellen oplossingen voor digitale euro’s te ontwikkelen en klaar te zijn als of wanneer een digitale euro wordt ingevoerd. We zullen samenwerken met verschillende belanghebbenden – intermediairs, consumenten en detailhandelaren – zodat zij hun standpunten en expertise kunnen inbrengen naarmate het schema verder wordt ontwikkeld.

Conclusie

Ik rond mijn verhaal af.

Een goed ontwerp van de digitale euro levert iedereen voordelen op. Het kan een betalingsoplossing bieden voor iedereen die een betaling moet verrichten of ontvangen. Het kan ervoor zorgen dat iedereen over een gestandaardiseerde infrastructuur beschikt. En het kan intermediairs een sterke basis bieden om overal in het eurogebied betalingsdiensten aan te bieden. Dit bevordert de concurrentie en stimuleert innovatie.

Samenwerking tussen de publieke en de private sector is van cruciaal belang om de digitale euro te verwezenlijken. Voor het Eurosysteem en de betrokken intermediairs zal een sleutelrol zijn weggelegd, waarbij zij gebruikmaken van elkaars deskundigheid.

Een succesvolle samenwerking vereist een prijsstrategie die de juiste economische prikkels biedt om de invoering van de digitale euro te bevorderen. We analyseren momenteel een mogelijk compensatiemodel voor de digitale euro, een onderwerp dat ook relevant is voor de Europese Commissie. Ik sta klaar om dit in de komende maanden met u te bespreken, evenals andere belangrijke aspecten van de digitale euro die we momenteel onderzoeken.

Graag beantwoord ik nu uw vragen.