Wat zijn instantbetalingen?

Bijgewerkt op 24 juli 2025 (publicatiedatum: 26 september 2016)

We leven in een wereld van razendsnel berichtenverkeer, maar toch kost het soms nog een hele werkdag om binnen de EU een elektronische betaling af te ronden. En een elektronische betaling in het weekend of op een feestdag wordt soms zelfs pas de volgende werkdag naar de ontvanger gestuurd.

Met instantbetalingen (soms ook flitsbetalingen of directe betalingen genoemd) staat het overgeboekte geld binnen enkele seconden op de rekening van de ontvanger, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. De Europese aanbieders van betalingsdiensten zijn een gemeenschappelijke set regels en normen voor instantbetalingen overeengekomen, het zogeheten SEPA-kader voor directe overboekingen.

Wat is SEPA?

SEPA staat voor Single Euro Payments Area, ofwel het gemeenschappelijke eurobetalingsgebied. Waar dient SEPA voor? SEPA is bedoeld om overal in Europa even veilig met euro’s te kunnen betalen als in eigen land, met automatische incasso/domiciliëring, een kaart of (directe) overmaking.

Een gelijk speelveld voor instantbetalingen

Hoewel het gebruik van instantbetalingen blijft groeien, heeft niet iedereen in Europa er in dezelfde mate toegang toe. De EU-verordening met betrekking tot instantbetalingen heeft hier verandering in gebracht. Aanbieders van betalingsdiensten binnen de EU die ‘gewone’ overmakingen in euro aanbieden, worden hiermee ook verplicht het versturen en ontvangen van instantbetalingen aan te bieden.

De kosten die in rekening worden gebracht voor instantbetalingen mogen niet hoger zijn dan die voor gewone overmakingen met dezelfde kenmerken die via dezelfde kanalen worden verstuurd. Deze vereisten zijn in de nieuwe wet opgenomen om instantbetalingen algemeen beschikbaar te maken voor zowel consumenten als bedrijven.

Wat zijn de voordelen van instantbetalingen?

Met instantbetalingen kunt u elektronische betalingen in euro altijd en overal verzenden en ontvangen. In sommige landen kunt u al instantbetalingen versturen via de mobiele telefoon, met dezelfde snelheid en hetzelfde gemak als u contant betaalt. Bijvoorbeeld wanneer u met vrienden uit eten bent geweest en de rekening deelt of een van hen die avond wat geld leent. De meeste van deze betaaloplossingen werken echter alleen in eigen land; u kunt er niet mee naar het buitenland betalen.

Bij online verkoop loopt de verkoper geen risico van wanbetaling, omdat bij instantbetalingen de betaling binnen is voordat de goederen worden verstuurd. Voor betalingen tussen bedrijven verbeteren instantbetalingen de kasstroom, en maken ze het gemakkelijker om geld te beheren, late betalingen te verminderen en de betaling en afstemming van rekeningen te versnellen. Instantbetalingen zorgen niet alleen voor een efficiëntere bedrijfsvoering, ze bieden aanbieders van betalingsdiensten en bedrijven ook handvatten voor verdere innovatie. De ontwikkeling van extra functies en nieuwe digitale betaaloplossingen wordt erdoor vergemakkelijkt, wat de gebruikservaring ten goede komt en de concurrentie binnen de betaalsector vergroot.

Wat is de rol van de ECB?

De ECB is verantwoordelijk voor de veiligheid en efficiëntie van het elektronisch betalingsverkeer in euro. Dit maakt volledige invoering van instantbetalingen een belangrijk doel van de strategie van het Eurosysteem voor retailbetalingen. Instantbetalingen kunnen de veerkracht en de strategische autonomie van het Europese betalingsverkeer versterken omdat dit daarmee minder afhankelijk wordt van aanbieders van buiten de EU.

Om innovatie te bevorderen werken we samen met de betaalsector aan gemeenschappelijke regels en normen en aan het wegnemen van eventuele andere belemmeringen voor het doen van betalingen tussen EU-landen. De ECB is voorzitter van de Raad voor retailbetalingen in euro (Euro Retail Payments Board - ERPB), die bestaat uit vertegenwoordigers van aanbieders en gebruikers van betalingsdiensten, die samenwerken om de markt voor betalingen in de EU meer te integreren en innovatiever en concurrerender te maken. De ERPB stelt gemeenschappelijke prioriteiten vast en stimuleert activiteiten die de versplintering van de markt voor retailbetalingen tegengaan. De raad maakt zich sinds 2014 sterk voor instantbetalingen in heel Europa en volgt de voortgang nu deze vorm van betalen steeds populairder wordt.

Om het voor aanbieders van betalingsdiensten gemakkelijker te maken instantbetalingen aan te bieden, heeft de ECB een nieuwe dienst ontwikkeld waarmee betalingen onmiddellijk, veilig en 24 uur per dag afgewikkeld kunnen worden. Met deze TARGET-dienst voor de afwikkeling van instantbetalingen (TIPS), die in november 2018 van start is gegaan, kunnen aanbieders van betalingsdiensten de instantbetalingen van hun klanten aan ontvangers overal in Europa verwerken.