Επιλέξτε να αμφισβητήσετε τα παλιά πρότυπα για τον ρόλο των γυναικών στο σπίτι, στην εργασία και στην κοινωνία μας

Άρθρο της Christine Lagarde, Προέδρου της ΕΚΤ

8 Μαρτίου 2021

Καθώς η πανδημία του κορωνοϊού εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο, το προηγούμενο έτος ήταν ένα έτος θυσιών. Πολλοί έχασαν τη ζωή τους, τους αγαπημένους τους. Άλλοι πάλεψαν σκληρά για την επιβίωσή τους – σωματική, ψυχική και οικονομική.

Έχοντας διανύσει πλέον ένα έτος πανδημίας, μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα ότι ο κοινωνικός και οικονομικός αντίκτυπος του ιού είναι ιδιαίτερα σκληρός για τις γυναίκες. Οι γυναίκες εργάζονται δυσανάλογα στους τομείς που έχουν πληγεί σοβαρότερα από τον ιό. Είναι πιθανότερο να απασχολούνται σε άτυπες μορφές εργασίας που δεν εμπίπτουν στα κρατικά προγράμματα στήριξης. Και πολλές γυναίκες έχουν αναλάβει το δύσκολο έργο της φροντίδας των νεότερων αλλά και των ηλικιωμένων μελών της οικογένειας, προσπαθώντας ταυτόχρονα να διατηρήσουν τη δική τους σταδιοδρομία σε ισορροπία.

Αυτές οι εξελίξεις θα μπορούσαν να έχουν μια ανησυχητική συνέπεια: να αναστραφεί η πρόοδος όσον αφορά την ισότητα των φύλων που κατακτήθηκε με σκληρούς αγώνες. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να συμβεί αυτό.

Υπάρχει όμως και ελπίδα για αλλαγή. Οι κρίσεις που διακυβεύουν την ανθρώπινη ύπαρξη διαταράσσουν τον τρόπο ζωής μας και μας ωθούν στο να επαναπροσδιορίσουμε κάποιες από τις αξίες μας. Η πανδημία δεν φανέρωσε μόνο σημαντικές αδυναμίες στην κοινωνία μας, αλλά μας ανάγκασε επίσης να κάνουμε τα πράγματα διαφορετικά. Και εδώ ακριβώς πιστεύω ότι βρίσκεται η ευκαιρία να αλλάξουμε τα πράγματα προς το καλύτερο.

Γι’ αυτό, σήμερα που τιμούμε την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, σας καλώ όλους – γυναίκες και άνδρες – να επιλέξετε να αμφισβητήσετε τα παλιά πρότυπα και να υιοθετήσετε καινούργια, πιο κατάλληλα πρότυπα για τις ανάγκες του σήμερα. Το έργο μας είναι δύσκολο, στο σπίτι, στην εργασία και στον τομέα της ηγεσίας.

Η δουλειά ξεκινάει από το σπίτι, την καρδιά και τον πυρήνα της ζωής μας κατά τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων. Η πανδημία έχει τονίσει έντονα την ανισορροπία μεταξύ γυναικών και ανδρών ως προς τη μη αμειβόμενη εργασία. Μας έδειξε όμως και ότι οι σύντροφοι μπορούν να αναλάβουν ευθύνες. Σε κάποιες οικογένειες, οι πατεράδες – οι οποίοι επίσης χρειάστηκε να δουλέψουν από το σπίτι ή αναγκάστηκαν να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους – ανέλαβαν το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας της οικογένειας, ενώ οι μητέρες εργάζονταν σε βασικές δουλειές εκτός σπιτιού.

Αυτή η απόκλιση από τα παραδοσιακά πρότυπα, αν διαρκέσει, έχει τη δυνατότητα να ελευθερώσει τις γυναίκες προκειμένου να υλοποιήσουν τις φιλοδοξίες τους αλλού – στον εργασιακό χώρο ή στη ζωή εντός της κοινότητας. Η μεγαλύτερη συμμετοχή των γυναικών στην εργασία – υποστηριζόμενη από επαρκείς δημόσιες δομές φροντίδας των παιδιών και ευέλικτο ωράριο εργασίας για τις γυναίκες και τους άνδρες – θα ήταν ένα μεγάλο βήμα για τη μείωση της διαφοράς των αποδοχών μεταξύ των φύλων. Οι αποδοχές των γυναικών στην ΕΕ ανά ώρα είναι κατά μέσο όρο 14,1% χαμηλότερες από ό,τι για τους άνδρες.^[1] Επίσης, η ανατροφή σε μια οικογένεια όπου τα καθήκοντα κατανέμονται πιο ισομερώς δίνει στα παιδιά μια πιο ισορροπημένη εικόνα των οικογενειακών ρόλων σε σχέση με ό,τι ίσχυε στις προηγούμενες γενιές.

Η δουλειά συνεχίζεται στον χώρο εργασίας. Η πανδημία μάς υπενθύμισε επίσης τον αποφασιστικό ρόλο που διαδραματίζουν οι εργαζόμενες γυναίκες στην κοινωνία. Από τα 18 εκατομμύρια περίπου επαγγελματιών υγείας και κοινωνικών λειτουργών στη ζώνη του ευρώ, τα τρίτα τέταρτα είναι γυναίκες, ενώ παρόμοιο ποσοστό γυναικών εργάζονται στον τομέα της εκπαίδευσης. Οι δύο αυτοί τομείς ήταν εντελώς απαραίτητοι στη διάρκεια της πανδημίας. Τώρα που διαπιστώσαμε την πραγματική αξία αυτών των επαγγελμάτων για την κοινωνία, θα πρέπει να τους δοθεί η ανάλογη αναγνώριση, ηθική αλλά και χρηματική.

Ωστόσο, χρειαζόμαστε και περισσότερες γυναίκες στους τομείς της επιστήμης, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών. Αφενός, μια ισχυρότερη εκπροσώπηση των γυναικών σε αυτές τις καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας θα συμβάλει στη μείωση της διαφοράς των αποδοχών μεταξύ των φύλων. Αφετέρου, οι θέσεις εργασίας σε αυτούς τους τομείς αποτελούν επίσης βασικό παράγοντα καινοτομίας και είναι θεμελιώδεις για τη μετάβαση προς μια πιο βιώσιμη οικονομία με εντονότερο ψηφιακό χαρακτήρα.

Ας επιλέξουμε λοιπόν να αμφισβητήσουμε την καθιερωμένη πορεία των επαγγελματικών σταδιοδρομιών – ας ενθαρρύνουμε τις γυναίκες και τα κορίτσια να βαδίσουν σε μέρη όπου πολύ λίγες γυναίκες έχουν καταφέρει να φτάσουν μέχρι τώρα. Η ΕΚΤ προκηρύσσει σήμερα τον επόμενο κύκλο του προγράμματος υποτροφιών «Women in Economics», σκοπός του οποίου είναι να αντιμετωπιστεί η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών στον τομέα των οικονομικών.

Χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά και στον τομέα της ηγεσίας. Η πανδημία μάς έδειξε την αξία των γυναικών σε ηγετικές θέσεις, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα έρευνας που διενεργήθηκε στη διάρκεια της πανδημίας, συμμετέχοντες που εργάζονταν με γυναίκες σε ηγετικές θέσεις έκριναν ότι οι γυναίκες ήταν πιο αποτελεσματικές στους ρόλους αυτούς από ό,τι οι άνδρες. Οι γυναίκες σε ηγετικές θέσεις είχαν πολύ καλύτερες σχέσεις συνεργασίας με τους υπαλλήλους τους.^[2]

Ωστόσο, μόνο το 18,5% των αρχηγών κρατών ή κυβερνήσεων της ΕΕ είναι γυναίκες.^[3] Αν και οι γυναίκες εκπροσωπούν περισσότερο από το μισό του πληθυσμού της ΕΕ (51%), η εκπροσώπησή τους στα εθνικά κοινοβούλια δεν υπερβαίνει το ένα τρίτο του συνόλου των μελών τους.^[4] Καμία από τις κεντρικές τράπεζες της ζώνης του ευρώ, των οποίων οι διοικητές διορίζονται από τις εθνικές κυβερνήσεις, δεν διοικείται από γυναίκα.

Στα διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων το ποσοστό των γυναικών είναι εξίσου χαμηλό. Το ποσοστό των γυναικών που κατέχουν θέσεις διευθύνουσας συμβούλου στις μεγαλύτερες εισηγμένες εταιρείες της Ευρώπης δεν υπερβαίνει το 7,5%.^[5]

Στην ΕΚΤ υπερδιπλασιάσαμε το ποσοστό των γυναικών σε ανώτερες διευθυντικές θέσεις από το 2013 έως το 2019 και πλέον ο στόχος μας είναι αυτό το ποσοστό να αυξηθεί σε 40% μέχρι το 2026.

Ας επιλέξουμε λοιπόν να αμφισβητήσουμε τον τρόπο με τον οποίο ασκούμε τον ηγετικό μας ρόλο και να ενισχύσουμε την πολυμορφία στα διοικητικά συμβούλια, τα κοινοβούλια και τις κυβερνήσεις μας. Η πιο ισομερής κατανομή των καθηκόντων στο σπίτι και η εξασφάλιση περισσότερων επιλογών στις γυναίκες σε ό,τι αφορά την επαγγελματική τους σταδιοδρομία θα δώσει στις γυναίκες τη δυνατότητα να συνεισφέρουν ακόμη περισσότερο στην κοινωνία, να συμμετέχουν στην πολιτική και να δώσουν φωνή σε όλους αυτούς που θέλουν να ακουστούν.

Ας προχωρήσουμε για να πετύχουμε έτσι ώστε όταν βγούμε από την πανδημία να είμαστε μια πιο ισχυρή, πιο δίκαιη και πιο βιώσιμη κοινωνία.

Το παρόν δημοσιεύθηκε ως άρθρο γνώμης στις ακόλουθες εφημερίδες και περιοδικά: Kurier (Αυστρία), De Tijd και L’Echo (Βέλγιο), Sigmalive.com (Κύπρος), ERR (Εσθονία), Helsingin Sanomat (Φινλανδία), L’Opinion (Γαλλία), Redaktionsnetzwerk Deutschland (Γερμανία), LiFO.gr (Ελλάδα), Corriere della Sera (Ιταλία), Delfi.lv (Λετονία), LRT (Λιθουανία), Times of Malta (Μάλτα), Diário de Notícias, Jornal de Notícias και Dinheiro Vivo (Πορτογαλία), Denník N (Σλοβακία), και El Confidencial (Ισπανία).