Na czym polega program skupu aktywów prowadzony przez EBC?
22 stycznia 2015 (aktualizacja 25 listopada 2022)
Jak program skupu aktywów może pomóc EBC w wywiązaniu się z zadania ochrony stabilności cen?
EBC stosuje symetryczną definicję stabilności cen. To oznacza, że odchylenia od docelowego poziomu 2% tak w dół, jak i w górę są równie niepożądane. W okresach, gdy istnieje ryzyko zbyt długiego utrzymywania się zbyt niskiej inflacji, a krótkoterminowe stopy procentowe stopy są bliskie dolnej granicy efektywności, same stopy procentowe nie są dla banku centralnego wystarczające, by doprowadzić inflację bliżej 2%. Żeby wypełniać swój mandat, EBC musi korzystać ze wszystkich narzędzi, jakie ma do dyspozycji, w tym skupu aktywów.
Jakie są korzyści z programu skupu aktywów?
EBC ma jasno określone zadanie: utrzymać stabilność cen. Program skupu aktywów pomógł doprowadzić inflację do poziomu zgodnego z celem inflacyjnym EBC. Zapewnił też firmom w całej Europie lepszy dostęp do kredytów, doprowadził do wzrostu inwestycji i zatrudnienia oraz pobudził wzrost gospodarczy, co jest niezbędne do ustabilizowania inflacji na docelowym poziomie 2%.
Czy program skupu aktywów jest zgodny z prawem?
Tak. EBC prowadzi politykę pieniężną strefy euro. Swoje podstawowe zadanie, jakim jest ochrona stabilności cen, wykonuje przy użyciu narzędzi określonych w traktatach. Bezwarunkowe zakupy instrumentów rynkowych są wyraźnie wymienione w art. 18 ust. 1 statutu ESBC. Zalicza się do nich skup takich instrumentów jak obligacje skarbowe, o ile są one skupowane na rynku wtórnym od inwestorów, a nie na rynku pierwotnym, czyli bezpośrednio od państw członkowskich. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej również potwierdził, że zakupy aktywów mieszczą się w zakresie polityki pieniężnej EBC.
Czy program skupu aktywów nie jest formą finansowania sektora publicznego przez bank centralny?
EBC ściśle przestrzega zakazu finansowania sektora publicznego ze środków banku centralnego i dlatego nie prowadzi skupu na rynku pierwotnym. Skupuje obligacje dopiero wówczas, gdy ustali się ich cena rynkowa. Dzięki temu nie zakłóca rynkowej wyceny ryzyka. Ponadto EBC ustanowił kilka dodatkowych zabezpieczeń dotyczących charakteru, kwoty i harmonogramu skupu aktywów.
Czy EBC jest jedynym bankiem centralnym, który prowadził skup aktywów?
Nie jest jedyny. Wiele banków centralnych w ramach swojej polityki pieniężnej prowadziło już zakupy bezwarunkowe – nazywa się to często luzowaniem ilościowym lub QE (ang. quantitative easing). Robiły to na przykład System Rezerwy Federalnej, Bank Anglii i Bank Japonii. Operacje otwartego rynku należą do głównych instrumentów banku centralnego nawet w normalnych warunkach. Zakupy bezwarunkowe stają się szczególnie przydatne, gdy bank centralny nie może już bardziej obniżyć podstawowych stóp procentowych. Mogą pomóc bankom centralnym w wypełnieniu ich głównego celu. W przypadku EBC jest to utrzymanie stabilności cen, a przez to podtrzymanie wzrostu gospodarczego i zatrudnienia.
Czy program nie zmusza krajowych banków centralnych do wzięcia na siebie ewentualnych strat? Czy jest to zgodne ze wspólną polityką pieniężną?
W programie skupu aktywów część ryzyka jest ponoszona nie przez cały Eurosystem, lecz przez poszczególne krajowe banki centralne. EBC szanuje zasadę dzielenia się ryzykiem, dlatego stosuje ją do 20% skupowanych aktywów. Takie rozwiązanie łagodzi obawy przed niezamierzonymi konsekwencjami fiskalnymi.
Zgodnie ze statutem ESBC tryb i zakres podziału strat w ramach Eurosystemu są określane przez Radę Prezesów. Wewnętrzne mechanizmy podziału strat w żaden sposób nie podważają jednolitości naszej polityki pieniężnej. W skupie aktywów uczestniczą wszystkie krajowe banki centralne i EBC. Ustalona jest łączna kwota zakupów i są one koordynowane centralnie przez EBC. Skup jest ukierunkowany na utrzymanie stabilności cen w strefie euro jako całości, a jednocześnie uwzględnia szczególną strukturę instytucjonalną tej strefy, w której wspólna waluta i wspólna polityka pieniężna współistnieją z krajowymi wersjami polityki fiskalnej i gospodarczej. Dzięki temu, że przyjęte rozwiązanie – stworzone specjalnie na potrzeby tego programu – uwzględnia strukturę instytucjonalną strefy euro, daje gwarancję jego maksymalnej skuteczności.
Czy celem programu skupu aktywów jest pomoc konkretnym krajom?
Program miał doprowadzić inflację i oczekiwania inflacyjne w całej strefie euro z powrotem do poziomu bliższego celowi EBC. Rolą programu nie jest zmniejszenie zadłużenia żadnego konkretnego kraju.