1 Συνοπτική παρουσίαση

Οι προοπτικές για την οικονομική ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ σκιάζονται από τις εμπορικές εντάσεις και την αυξημένη παγκόσμια αβεβαιότητα. Για το 2025 ως σύνολο, αυτές οι επιδράσεις εκτιμάται ότι θα αντισταθμιστούν μερικώς από την εντονότερη από ό,τι αναμενόταν οικονομική δραστηριότητα το α΄ τρίμηνο, η οποία πιθανώς αντανακλά εν μέρει την επίσπευση των εξαγωγών εν αναμονή υψηλότερων δασμών. Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, η οικονομική δραστηριότητα προβλέπεται να υποστηριχθεί από τα νέα δημοσιονομικά μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι οι δασμοί των ΗΠΑ στα αγαθά της ΕΕ, οι οποίοι αυξήθηκαν σε 10%, θα παραμείνουν σε ισχύ σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Σε συνδυασμό με την αυξημένη αβεβαιότητα για την εμπορική πολιτική και την πρόσφατη ανατίμηση του ευρώ, οι υψηλότεροι δασμοί θα επηρεάσουν αρνητικά τις εξαγωγές και τις επενδύσεις και, σε μικρότερο βαθμό, την κατανάλωση της ζώνης του ευρώ. Αντιθέτως, οι νέες δημόσιες δαπάνες για υποδομές και άμυνα, κυρίως στη Γερμανία, αναμένεται να ενισχύσουν την εγχώρια ζήτηση στη ζώνη του ευρώ από το 2026. Συνολικά, εξακολουθούν να υφίστανται οι συνθήκες ώστε ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ να ενισχυθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Πιο συγκεκριμένα, η άνοδος των πραγματικών μισθών και της απασχόλησης, οι λιγότερο περιοριστικές συνθήκες χρηματοδότησης –που αντανακλούν κυρίως τις πρόσφατες αποφάσεις νομισματικής πολιτικής– και η εκ νέου άνοδος της εξωτερικής ζήτηση αργότερα εντός του χρονικού ορίζοντα προβολής αναμένεται να στηρίξουν μια σταδιακή ανάκαμψη. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να διαμορφωθεί, σύμφωνα με τις προβολές, σε 0,9% το 2025, 1,1% το 2026 και 1,3% το 2027. Σε σύγκριση με τις μακροοικονομικές προβολές των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2025, οι προοπτικές για την αύξηση του ΑΕΠ δεν έχουν αναθεωρηθεί για το 2025, καθώς τα καλύτερα από ό,τι αναμενόταν εισερχόμενα στοιχεία εκτιμάται ότι εν πολλοίς αντισταθμίζονται από τις επιπτώσεις των εμπορικών εντάσεων και την ανατίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ. Οι εμπορικές εντάσεις και η ισχυρότερη συναλλαγματική ισοτιμία οδήγησαν σε μια προς τα κάτω αναθεώρηση της ανάπτυξης για το 2026, ενώ για το 2027 δεν έχει γίνει αναθεώρηση.^[1]

Ενώ ο γενικός πληθωρισμός, όπως μετρείται από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ), είναι πιθανόν να παραμείνει κάτω του 2% βραχυπρόθεσμα, αναμένεται να επανέλθει στον στόχο σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Ο πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί στη διάρκεια του 2025 και να φθάσει σε χαμηλό 1,4% το α΄ τρίμηνο του 2026 και στη συνέχεια να επανέλθει σε 2,0% το 2027. Η μείωση του γενικού πληθωρισμού στη διάρκεια του 2025 εκτιμάται ότι θα προέλθει εν μέρει από τον αρνητικό πληθωρισμό της ενέργειας μετά από την πρόσφατη μείωση των τιμών του πετρελαίου και των τιμών χονδρικής του φυσικού αερίου. Ο πληθωρισμός της ενέργειας αναμένεται να παραμείνει αρνητικός έως το 2027 που θα τεθούν σε εφαρμογή νέα μέτρα στο πλαίσιο του νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ2) με σκοπό τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Έπειτα από πρόσκαιρη άνοδο το β΄ τρίμηνο του 2025, ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής αναμένεται να υποχωρήσει σε ρυθμούς ελαφρώς υψηλότερους του 2% το 2027. Ο πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ χωρίς την ενέργεια και τα είδη διατροφής (HICPX) αναμένεται να μειωθεί, χάρη στη συνιστώσα των υπηρεσιών, καθώς θα εξασθενούν οι επιδράσεις από τις καθυστερημένες προσαρμογές των τιμών για ορισμένες κατηγορίες υπηρεσιών, οι μισθολογικές πιέσεις θα υποχωρούν και οι χαμηλότερες τιμές της ενέργειας θα μετακυλίονται στην αλυσίδα τιμολόγησης. Ο ρυθμός αύξησης των μισθών αναμένεται να συνεχίσει την καθοδική του πορεία καθώς θα εξασθενούν οι πιέσεις για ανάκτηση των προηγούμενων απωλειών πραγματικών μισθών. Αυτή η εξέλιξη, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη του ρυθμού αύξησης της παραγωγικότητας, αναμένεται να οδηγήσει σε σημαντικά βραδύτερο ρυθμό αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Οι εξωτερικές πιέσεις στις τιμές, όπως αντανακλώνται στις τιμές των εισαγομένων, αναμένεται να παραμείνουν συγκρατημένες με βάση την υπόθεση ότι οι δασμολογικές πολιτικές της ΕΕ θα παραμείνουν αμετάβλητες, με κάποια καθοδική πίεση να προέρχεται από την ανατίμηση του ευρώ και τη μείωση των διεθνών τιμών των ενεργειακών αγαθών τους τελευταίους μήνες. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, οι προοπτικές για τον γενικό πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,3 της ποσοστιαίας μονάδας (ποσ. μον.) τόσο για το 2025 όσο και για το 2026, λόγω των υποθέσεων για χαμηλότερες διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών και της ανατίμησης του ευρώ, ενώ δεν έχουν αναθεωρηθεί για το 2027.

Για να καταδειχθούν οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τις δασμολογικές πολιτικές των ΗΠΑ και η τρέχουσα υψηλή αβεβαιότητα που περιβάλλει τις οικονομικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ, έχουν καταρτιστεί δύο σενάρια. Το ήπιο σενάριο υποθέτει την κατάργηση των διμερών δασμών μεταξύ των ΗΠΑ και της ΕΕ (zero-for-zero tariffs) και την ταχεία μείωση της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική στα προ του 2018 επίπεδα. Σε αυτό το σενάριο, η ανάπτυξη θα ήταν υψηλότερη κατά 0,3-0,4 ποσ. μον. την περίοδο 2025-26 σε σχέση με το βασικό σενάριο, ενώ ο πληθωρισμός θα ήταν οριακά υψηλότερος την περίοδο 2026-27. Το δυσμενές σενάριο υποθέτει περαιτέρω και γενικευμένη αύξηση των δασμών των ΗΠΑ (σύμφωνα με την ανακοίνωση των ΗΠΑ για την επιβολή «ανταποδοτικών» δασμών), συμμετρικά αντίμετρα από την ΕΕ και επίμονα αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική. Σε αυτό το σενάριο, οι προοπτικές για την ανάπτυξη θα ήταν σημαντικά ασθενέστερες σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, ενώ ο πληθωρισμός θα ήταν χαμηλότερος – ιδίως αργότερα στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Αυτά τα σενάρια περιγράφονται λεπτομερώς στο Πλαίσιο 2.

2 Το διεθνές περιβάλλον

Οι υψηλότεροι δασμοί που επέβαλε η κυβέρνηση των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική, διαμορφώνουν τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές.^[2] Από την οριστικοποίηση των προβολών των εμπειρογνωμόνων της ΕΚΤ του Μαρτίου 2025 και μετά, ο σταθμισμένος δασμολογικός συντελεστής επί των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών στις ΗΠΑ αυξήθηκε σημαντικά. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής οι δασμοί των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ θα παραμείνουν στο επίπεδο που ανακοινώθηκε στις 9 Απριλίου, οι δασμοί έναντι της Κίνας θα παραμείνουν στα επίπεδα που ανακοινώθηκαν στις 12 Μαΐου και η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα μειωθεί σταδιακά αλλά θα παραμείνει αυξημένη. Οι υποθέσεις του βασικού σεναρίου για τους δασμούς και την αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική παρουσιάζονται αναλυτικότερα στο Πλαίσιο 2.

Οι δασμοί έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις προοπτικές για την παγκόσμια ανάπτυξη. Το παγκόσμιο πραγματικό ΑΕΠ αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να αυξηθεί κατά 3,1% το 2025, έναντι 3,6% το 2024. Αναμένεται να υποχωρήσει περαιτέρω, σε 2,9% το 2026, και στη συνέχεια να σταθεροποιηθεί σε 3,2% το 2027 (Πίνακας 2). Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, οι προοπτικές για την ανάπτυξη έχουν επιδεινωθεί σε όλες τις σημαντικές οικονομίες, ιδίως στις ΗΠΑ και την Κίνα, καθώς και σε χώρες με υψηλό βαθμό έκθεσης στις ΗΠΑ ως προς τις εξαγωγές τους (όπως ο Καναδάς και το Μεξικό).

Ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί σε 3,1% εφέτος και σε 1,7% το 2026, αλλά στη συνέχεια αναμένεται να ανακάμψει. Η πρόβλεψη για το 2025 ενσωματώνει σημαντική ευνοϊκή επίδραση από την έντονη αύξηση του εμπορίου το α΄ τρίμηνο, καθώς οι εισαγωγές των ΗΠΑ αυξήθηκαν κατακόρυφα εν αναμονή της επιβολής δασμών. Η απότομη επιβράδυνση στη συνέχεια αντανακλά την εξάλειψη αυτής της επίσπευσης των εισαγωγών, σε συνδυασμό με την αρνητική επίδραση των ίδιων των δασμών και την αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική. Η εν λόγω αβεβαιότητα αναμένεται να προκαλέσει μεταβολή στη σύνθεση της παγκόσμιας ζήτησης με μετατόπιση προς μια χαμηλότερη ένταση εμπορίου, καθώς επιδρά ανασταλτικά στις επενδυτικές δαπάνες, επηρεάζοντας έτσι το εμπόριο κεφαλαιακών αγαθών. Ο ρυθμός αύξησης των παγκόσμιων εισαγωγών έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,4 ποσ. μον. για το 2025 και κατά 1,4 ποσ. μον. για το 2026 σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου, σε μεγάλο βαθμό λόγω των δασμών.

Η εξωτερική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ αναθεωρήθηκε επίσης σημαντικά προς τα κάτω σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου. Ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ αναμένεται να επιβραδυνθεί σε 2,8% το 2025, από 3,5% το 2024, και να υποχωρήσει περαιτέρω σε 1,7% το 2026, και στη συνέχεια να ανακάμψει σε 3,1% το 2027. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, ο ρυθμός αύξησης της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ έχει αναθεωρηθεί σημαντικά προς τα κάτω, κατά 0,4 ποσ. μον. για το 2025 και κατά 1,4 ποσ. μον. για το 2026. Οι αναθεωρήσεις αυτές συνδέονται επίσης με τις επιδράσεις της εκτροπής εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας λόγω των υψηλότερων δασμών, η οποία δεν αντανακλά με ακρίβεια πιθανή εξωτερική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών προς τη ζώνη του ευρώ. Αν ληφθεί υπόψη ο εκτιμώμενος αντίκτυπος των μειωμένων διμερών εμπορικών συναλλαγών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, λόγω μεταβολών στους δασμούς σε σχέση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, οι αναθεωρήσεις προς τα κάτω του ρυθμού αύξησης της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ είναι μικρότερες.

Ο πληθωρισμός τιμών καταναλωτή σε παγκόσμιο επίπεδο προβλέπεται να υποχωρήσει στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, παρά τον υψηλότερο προβλεπόμενο πληθωρισμό στις ΗΠΑ που αντανακλά τους δασμούς. Μεταξύ των προηγμένων οικονομιών, πέραν των ΗΠΑ, ο πληθωρισμός στο Ηνωμένο Βασίλειο αναθεωρήθηκε προς τα πάνω για το 2025, λόγω των υψηλότερων από ό,τι αναμενόταν ρυθμών πληθωρισμού τους τελευταίους μήνες και του δυναμικότερου ρυθμού αύξησης των μισθών. Οι προβολές για τον πληθωρισμό στις αναδυόμενες οικονομίες αναθεωρήθηκαν επίσης ελαφρώς προς τα πάνω, αντανακλώντας ιδίως τις δυσμενείς διαρθρωτικές εξελίξεις στη Ρωσία και τον αντίκτυπο στον πληθωρισμό της Τουρκίας από την απότομη υποτίμηση της τουρκικής λίρας. Σε ετήσια βάση, ο παγκόσμιος πληθωρισμός αναμένεται, βάσει των προβολών, να παραμείνει σε καθοδική τροχιά, υποχωρώντας σε 3,3% εφέτος από 4,0% το 2024 και περαιτέρω σε 2,8% το 2026 και 2,5% το 2027. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου, έχει αναθεωρηθεί προς τα πάνω κατά 0,1 ποσ. μον. για το 2026.

Οι τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ εκτιμάται ότι θα αυξηθούν με ρυθμό χαμηλότερο αλλά πλησίον του ιστορικού μέσου όρου. Ο ρυθμός αύξησης των τιμών των εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ (σε εθνικά νομίσματα και σε ετήσια βάση) ήταν 2,5% το 2024, επιστρέφοντας σε θετικά επίπεδα, καθώς εξαλείφθηκε ο αντίκτυπος των προηγούμενων μειώσεων των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και εξασθένησαν οι πιέσεις σε προγενέστερα στάδια της αλυσίδας διαμόρφωσης των τιμών. Οι τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1,8% το 2025, 2,6% το 2026 και 2,3% το 2027. Ο ρυθμός αύξησης για το 2025 είναι συγκρίσιμος με εκείνον που προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου 2025. Αφενός οι ελαφρώς υψηλότεροι από ό,τι αναμενόταν ρυθμοί ανόδου των τιμών των εξαγωγών το α΄ τρίμηνο του 2025 και αφετέρου οι έμμεσες επιδράσεις των δασμών, λόγω του αυξημένου κόστους των ενδιάμεσων εισροών, εκτιμάται ότι θα επιδράσουν αυξητικά στις τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ το τρέχον έτος. Ωστόσο, η επίδραση αυτή αντισταθμίζεται σε μεγάλο βαθμό από άλλους παράγοντες, όπως οι υποθέσεις για χαμηλότερες τιμές των βασικών εμπορευμάτων. Οι τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών της ζώνης του ευρώ αναθεωρήθηκαν προς τα πάνω κατά 0,3 ποσ. μον. για το 2026 και κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2027 σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου.

Οι κίνδυνοι που περιβάλλουν το βασικό σενάριο συνδέονται στενά με τις εξελίξεις στις εμπορικές πολιτικές και τη συναφή αβεβαιότητα. Εάν αυξηθούν οι δασμοί των ΗΠΑ και ανταπαντήσουν οι εμπορικοί εταίροι τους, αυτό θα μπορούσε να επηρεάσει δυσμενώς την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα και, κατ’ επέκταση, την εξωτερική ζήτηση αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ, και να αυξήσει τον πληθωρισμό. Αντίθετα, η επιτυχής έκβαση των διαπραγματεύσεων μεταξύ της κυβέρνησης των ΗΠΑ και των εμπορικών εταίρων της θα μπορούσε να οδηγήσει σε χαμηλότερους δασμούς, στηρίζοντας έτσι την ανάπτυξη και μειώνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις στις ΗΠΑ. Τυχόν ύφεση στις ΗΠΑ θα συνεπαγόταν αρνητικές δευτερογενείς επιδράσεις στην ανάπτυξη σε άλλες οικονομίες και θα μείωνε επίσης τις πληθωριστικές πιέσεις στην παγκόσμια οικονομία. Για περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την επίδραση των εναλλακτικών σεναρίων, βλ. το Πλαίσιο 2.

Πλαίσιο 2
Δασμοί των ΗΠΑ και αβεβαιότητα σε σχέση με την εμπορική πολιτική

Οι υψηλότεροι δασμοί των ΗΠΑ, τα πιθανά αντίμετρα από άλλες χώρες και η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική συνεπάγονται σημαντικούς κινδύνους για τις οικονομικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ. Οι προβολές του Ιουνίου 2025 υποθέτουν ότι οι δασμοί θα παραμείνουν στο επίπεδο του Μαΐου 2025 στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και ότι η αβεβαιότητα θα παραμείνει αυξημένη, αν και σταδιακά θα μειώνεται. Το παρόν πλαίσιο παρουσιάζει τις μακροοικονομικές επιδράσεις αυτών των υποθέσεων στο βασικό σενάριο των προβολών, καθώς και σε δύο εναλλακτικά ενδεικτικά σενάρια: α) ένα ήπιο σενάριο που υποθέτει χαμηλότερους δασμούς και ταχύτερη υποχώρηση της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική και β) ένα δυσμενές σενάριο που υποθέτει υψηλότερους δασμούς και πιο παρατεταμένη υψηλή αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική.

Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι οι δασμοί των ΗΠΑ στις εισαγωγές αγαθών είναι υψηλότεροι από ό,τι στις προβολές του Μαρτίου 2025. Υποθέτει επίσης ότι σε όλες τις περιπτώσεις θα συνεχιστεί η αναστολή των δασμών όπως ισχύει κατά την οριστικοποίηση των προβολών. Οι δασμοί των ΗΠΑ στις εισαγωγές αγαθών θα αυξηθούν από σχεδόν μηδενικό επίπεδο κατά 10 ποσ. μον. για όλες τις χώρες – εκτός από την Κίνα, όπου οι δασμοί αυτοί θα αυξηθούν κατά 20 ποσ. μον. περίπου καταλήγοντας σε σταθμισμένο δασμολογικό συντελεστή γύρω στο 40% (μετρούμενο τόσο για τα αγαθά όσο και για τις υπηρεσίες). Επιπλέον, διατυπώνεται η υπόθεση ότι η ΕΕ δεν θα προχωρήσει σε αντίμετρα, ενώ η Κίνα θα εφαρμόσει συμμετρικά αντίμετρα (Διάγραμμα Α, γράφημα α).^[3] Η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική αναμένεται να παραμείνει αυξημένη σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αλλά, βάσει των υποθέσεων, θα μειωθεί στα επίπεδα του 2018 μέχρι το τέλος του 2027 (Διάγραμμα Β, γράφημα α).

Το ήπιο σενάριο υποθέτει ότι από το γ΄ τρίμηνο του 2025 η ΕΕ και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα καταλήξουν σε συμφωνία για την κατάργηση των διμερών δασμών. Επιπλέον, οι ΗΠΑ θα μειώσουν περαιτέρω τους δασμούς που έχουν επιβάλει στην Κίνα, ενώ η Κίνα θα καταργήσει όλους τους δασμούς που έχει επιβάλει ως αντίμετρα έναντι των ΗΠΑ. Άλλοι διμερείς δασμοί μεταξύ των ΗΠΑ και του υπόλοιπου κόσμου θα παραμείνουν αμετάβλητοι σε σύγκριση με το βασικό σενάριο, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση σταθμισμένου δασμολογικού συντελεστή των ΗΠΑ 13% για τα αγαθά και τις υπηρεσίες (Διάγραμμα Α, γράφημα α). Η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα μειωθεί από το γ΄ τρίμηνο του 2025 και θα φθάσει τον μακροχρόνιο προ του 2018 μέσο όρο της το 2027 (Διάγραμμα Β, γράφημα α).

Το δυσμενές σενάριο υποθέτει ότι οι δασμοί των ΗΠΑ θα επανέλθουν στα αυξημένα επίπεδα που ανακοινώθηκαν στις 2 Απριλίου και ότι η ΕΕ θα ανταπαντήσει με δασμούς στις εισαγωγές αμερικανικών αγαθών (Διάγραμμα Β, γράφημα α). Επιπλέον, οι δασμοί των ΗΠΑ έναντι της Κίνας θα παραμείνουν στο υψηλό επίπεδο που είχε παρατηρηθεί πριν από την αναστολή των δασμών από τις 12 Μαΐου, σε σχεδόν 120% (Διάγραμμα Α, γράφημα α). Συνολικά, αυτό θα σημαίνει σταθμισμένο δασμολογικό συντελεστή για τα αγαθά και τις υπηρεσίες στις ΗΠΑ 28%.^[4] Η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα παραμείνει υψηλή (Διάγραμμα Β, γράφημα α).

Διάγραμμα Α

Σταθμισμένοι δασμολογικοί συντελεστές

α) Σταθμισμένοι δασμολογικοί συντελεστές στις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών	β) Σταθμισμένος δασμολογικός συντελεστής στις εισαγωγές των ΗΠΑ από τη ζώνη του ευρώ
(ποσοστιαίες μονάδες και συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)	(δείκτης, τριμηνιαίοι μέσοι όροι)

Μακροοικονομικές επιδράσεις των δασμών των ΗΠΑ

(α) Βασικό σενάριο

Έπειτα από ανάκαμψη των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ λόγω της επίσπευσής τους από τις επιχειρήσεις εν αναμονή υψηλότερων δασμών, το βασικό σενάριο των προβολών αναμένει ότι οι δασμοί των ΗΠΑ θα επηρεάσουν αρνητικά τις εξαγωγές και τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ. Αυτή η ανάκαμψη το α΄ τρίμηνο του 2025 λόγω της επίσπευσης των εισαγωγών των ΗΠΑ θα μπορούσε να συνεχιστεί και το β΄ τρίμηνο (Διάγραμμα Β, γράφημα β). Ωστόσο, αναμένεται να είναι βραχύβια, καθώς ο δασμός 10% που επιβάλλεται από τις ΗΠΑ επί των εισαγωγών αγαθών από την ΕΕ, σε συνδυασμό με μια χαμηλότερη ανάπτυξη λόγω της επιβολής δασμών σε τρίτες χώρες, θα επιβραδύνει τον ρυθμό αύξησης των εξαγωγών της ζώνης του ευρώ κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής.^[5] Επιπλέον, η έξαρση της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική αναμένεται να επιδράσει ανασταλτικά στις εξαγωγές, ιδίως λόγω της αρνητικής επίδρασης στις επενδύσεις σε κεφαλαιακά αγαθά στο εξωτερικό, αλλά και στις εγχώριες επενδύσεις και, αν και σε μικρότερο βαθμό, στην κατανάλωση. Ως εκ τούτου, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι συνολικά θα είναι κατά σχεδόν 0,7 ποσ. μον. χαμηλότερος σωρευτικά την περίοδο 2025-27, ενώ η επίδραση των δασμών των ΗΠΑ και της αβεβαιότητας στον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ της ζώνης του ευρώ φαίνεται να είναι μάλλον συγκρατημένη (Διάγραμμα Γ).^[6]

Διάγραμμα B

Υποθέσεις για την εξέλιξη της αβεβαιότητας και πρόσφατες εξελίξεις στις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ

α) Υποθέσεις για την αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική	β) Όγκοι εξαγωγών αγαθών της ζώνης του ευρώ
(δείκτης, τριμηνιαίοι μέσοι όροι)	(τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές)

Διάγραμμα Γ

Επίδραση στις προβολές του βασικού σεναρίου του Ιουνίου 2025 από τις μεταβολές στους δασμούς και της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική μετά την καταληκτική ημερομηνία των προβολών του Μαρτίου 2025

α) Συνολική επίδραση στην αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ	β) Συνολική επίδραση στον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ
(ποσοστιαίες μονάδες)	(ποσοστιαίες μονάδες)

(β) Ήπιο σενάριο

Σύμφωνα με το ήπιο σενάριο, θα υπάρξει σημαντική βελτίωση των προοπτικών για την ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ σε σχέση με το βασικό σενάριο, ενώ η επίδραση στον πληθωρισμό θα είναι περιορισμένη. Οι συνέπειες για την οικονομία των ΗΠΑ και την παγκόσμια οικονομία ποσοτικοποιούνται τόσο στο ήπιο όσο και στο δυσμενές σενάριο, με τη χρήση του υποδείγματος ECB-Global με ενδογενή τη νομισματική πολιτική των ΗΠΑ ως αποκλίσεις από το βασικό σενάριο. Σύμφωνα με το ήπιο σενάριο, οι χαμηλότεροι δασμοί και η χαμηλότερη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα έχουν μικρή μόνο επίδραση στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ και την Κίνα (Διάγραμμα Δ). Στη ζώνη του ευρώ, με τη χρήση του υποδείγματος ECB-BASE για τις προσομοιώσεις, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα είναι κάπως εντονότερος, ιδίως την περίοδο 2025-26, αντανακλώντας κυρίως τη μείωση της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική. Ο πληθωρισμός θα είναι οριακά υψηλότερος σε σχέση με το βασικό σενάριο προς το τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, αντανακλώντας κυρίως την εντονότερη οικονομική δραστηριότητα (Διάγραμμα Ε).

(γ) Δυσμενές σενάριο

Σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο, οι ΗΠΑ και η Κίνα θα αντιμετωπίσουν έντονες μακροοικονομικές επιδράσεις. Οι υψηλότεροι δασμοί προβλέπεται να ωθήσουν προς τα πάνω τις τιμές καταναλωτή, με τον πληθωρισμό στις ΗΠΑ να αυξάνεται κατά περίπου 0,5 ποσ. μον. την περίοδο 2025-26 (Διάγραμμα Δ, γράφημα α). Δεν θα αυξηθούν οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς άλλες χώρες, αλλά θα σημειωθεί ελαφρά αύξηση των εισαγωγών των ΗΠΑ από άλλες χώρες. Η αυξημένη αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα επιβραδύνει περαιτέρω την ανάπτυξη. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ των ΗΠΑ θα είναι περίπου 0,7 ποσ. μον. χαμηλότερος το 2026 σε σχέση με το βασικό σενάριο. Η Κίνα θα επηρεαστεί επίσης αρνητικά σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο. Η επιβολή από τις ΗΠΑ υψηλών δασμών στην Κίνα και τα αντίμετρα της Κίνας κατά των ΗΠΑ θα οδηγήσουν σε απότομη μείωση των διμερών εμπορικών συναλλαγών, αλλά θα σημειωθεί αύξηση των κινεζικών εξαγωγών προς άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της ζώνης του ευρώ. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ της Κίνας θα είναι χαμηλότερος κατά 0,6 ποσ. μον. το 2025 και κατά 0,3 ποσ. μον. το 2026, γεγονός που θα επιβραδύνει τον πληθωρισμό το 2026 (Διάγραμμα Δ, τμήμα β).

Διάγραμμα Δ

Μακροοικονομικές επιπτώσεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα σύμφωνα με το ήπιο και το δυσμενές σενάριο

α) Ηνωμένες Πολιτείες	β) Κίνα
(απόκλιση σε ποσοστιαίες μονάδες από το βασικό σενάριο)	(απόκλιση σε ποσοστιαίες μονάδες από το βασικό σενάριο)

Η ανάπτυξη στη ζώνη του ευρώ θα είναι επίσης ασθενέστερη, όπως και ο πληθωρισμός, καθώς η ανοδική επίδραση των υψηλότερων δασμών στις εισαγωγές των ΗΠΑ θα υπεραντισταθμιστεί από την επίδραση της ασθενέστερης ζήτησης (Διάγραμμα Ε, γράφημα α). Η εξασθένηση της εξωτερικής ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών της ζώνης του ευρώ θα επιβραδύνει την ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ, παρά κάποια θετική επίδραση από την εκτροπή εμπορίου. Η κλιμάκωση των δασμών θα αυξήσει επίσης την αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική, γεγονός που θα επηρεάσει αρνητικά τις επενδυτικές αποφάσεις εντός της ζώνης του ευρώ. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να αποδυναμωθεί περαιτέρω η ζήτηση, ενισχύοντας τις άμεσες επιδράσεις των δασμών. Συνολικά, το δυσμενές σενάριο θα οδηγήσει σε υποχώρηση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ σε 0,5% το 2025, 0,7% το 2026 και 1,1% το 2027, σωρευτικά κατά περίπου 1 ποσ. μον. χαμηλότερα από τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ σύμφωνα με το βασικό σενάριο, με πληθωρισμό 1,8% το 2027 σε σύγκριση με 2,0% σύμφωνα με το βασικό σενάριο.

Διάγραμμα Ε

Μακροοικονομικές επιπτώσεις για τη ζώνη του ευρώ σύμφωνα με το ήπιο και το δυσμενές σενάριο και προμήθεια αγαθών από την Κίνα

α) Ζώνη του ευρώ	β) Υπάρχουσες εισαγωγές από την Κίνα
(απόκλιση σε ποσοστιαίες μονάδες από τον ετήσιο ρυθμό αύξησης σύμφωνα με το βασικό σενάριο)	(Επιχειρήσεις/Προϊόντα)

Η ανακατεύθυνση των κινεζικών εξαγωγών προς τη ζώνη του ευρώ ενέχει δυνητικά περαιτέρω καθοδικό κίνδυνο για τον πληθωρισμό πέραν αυτών που περιλαμβάνεται στο δυσμενές σενάριο. Η ζώνη του ευρώ θα μπορούσε να αποτελέσει βασικό προορισμό προς τον οποίο θα ανακατευθυνθούν κινεζικές εξαγωγές, καθώς η σύνθεση των εξαγωγών της Κίνας προς τη ζώνη του ευρώ είναι παρόμοια με τη σύνθεση των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ. Επιπλέον, περίπου το 80% των αγαθών που εισάγονται σε μεγάλες χώρες της ζώνης του ευρώ προέρχονται ήδη από την Κίνα και τα στοιχεία σε επίπεδο επιχειρήσεων δείχνουν ότι πάνω από τα 2/5 των επιχειρήσεων της περιοχής εισάγουν κινεζικά αγαθά (Διάγραμμα Ε, γράφημα α). Η ταχεία επέκταση των κινεζικών δικτύων διανομής στη ζώνη του ευρώ θα διευκολύνει περαιτέρω την ανακατεύθυνση των εξαγωγών. Η στήριξη που παρέχει η κινεζική κυβέρνηση προς τους εξαγωγείς και η ικανότητα συμπίεσης των περιθωρίων κέρδους θα υποβοηθούσαν περαιτέρω την εν λόγω ανακατεύθυνση. Ενώ τυχόν αντισταθμιστικά μέτρα της ΕΕ (anti-damping) θα μπορούσαν να μετριάσουν αυτήν την επίδραση, η απάντηση της ΕΕ μπορεί να έλθει καθυστερημένα γιατί η εφαρμογή τέτοιου είδους μέτρων απαιτεί πολύ χρόνο. Ως εκ τούτου, αυτές οι δυναμικές εξελίξεις θα μπορούσαν δυνητικά να επιτείνουν τις καθοδικές πιέσεις στον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ σύμφωνα με το δυσμενές σενάριο.

3 Πραγματική οικονομία

Η οικονομική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε κατά 0,3% το α΄ τρίμηνο του 2025, με απρόσμενο τρόπο ελαφρώς προς τα πάνω σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου (Διάγραμμα 1), κυρίως λόγω της έντονης ώθησης χάρη στην επίσπευση των εξαγωγών. Η εγχώρια ζήτηση, υποβοηθούμενη από την ιδιωτική κατανάλωση, πιθανώς συνέβαλε θετικά στην ανάπτυξη το α΄ τρίμηνο, όπως και το εμπορικό ισοζύγιο. Ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ ήταν κατά 0,1 ποσ. μον. υψηλότερος από το επίπεδο που προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου, κυρίως λόγω των υψηλότερων από ό,τι αναμενόταν εξαγωγών. Σε επίπεδο επιμέρους τομέων, η βιομηχανική δραστηριότητα πιθανώς αυξήθηκε εκ νέου το α΄ τρίμηνο, υποβοηθούμενη από την ανάκαμψη της ζήτησης αγαθών λόγω της βελτίωσης των πραγματικών εισοδημάτων και της επίσπευσης των αγορών εν αναμονή της επιβολής δασμών, ενώ η δραστηριότητα στον τομέα των υπηρεσιών πιθανώς συνέχισε να αυξάνεται.

Διάγραμμα 1

Πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ

α) Ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ	β) Επίπεδα του πραγματικού ΑΕΠ
(τριμηνιαίες ποσοστιαίες μεταβολές, τριμηνιαία στοιχεία διορθωμένα εποχικώς και ως προς τον αριθμό των εργάσιμων ημερών)	(αλυσιδωτοί δείκτες όγκου (2020), δισεκ. ευρώ)

Η ανάπτυξη αναμένεται να επιβραδυνθεί το β΄ και το γ΄ τρίμηνο του 2025, καθώς η εξάλειψη της επίσπευσης των εξαγωγών το α΄ τρίμηνο επιτείνεται από την επιβολή νέων δασμών και τη σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική. Ο σύνθετος Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) για την παραγωγή υποχώρησε σε 50,2 τον Μάιο και δείχνει μεταβολή μεταξύ των επιμέρους τομέων: ο βιομηχανικός τομέας παρουσιάζει ενδείξεις ανάκαμψης, με τον δείκτη PMI για τη μεταποιητική παραγωγή να διαμορφώνεται σε 51,5, ενώ ο δείκτης ΡΜΙ για τις υπηρεσίες δείχνει στασιμότητα. Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής βελτιώθηκε τον Μάιο μετά από δύο μήνες υποχώρησης, αλλά παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Τα στοιχεία για τη βιομηχανική παραγωγή του Μαρτίου υποδηλώνουν ότι η επιδράσεις από την επίσπευση των εξαγωγών εν αναμονή της επιβολής δασμών έδωσε σημαντική ώθηση στην παραγωγή στο τέλος του α΄ τριμήνου. Το βασικό σενάριο υποθέτει ότι στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής οι δασμοί των ΗΠΑ έναντι της ΕΕ θα παραμείνουν στο επίπεδο που ανακοινώθηκε στις 9 Απριλίου και η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική θα μειωθεί σταδιακά αλλά θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα. Το Πλαίσιο 2 παρέχει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με την επίδραση των δασμών και της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική σύμφωνα με το βασικό σενάριο. Συνολικά, η ανάπτυξη αναμένεται να μετριαστεί το β΄ τρίμηνο και να γίνει ελαφρώς αρνητική το γ΄ τρίμηνο, καθώς οι επιδράσεις από την εξάλειψη της έντονης αύξησης των εξαγωγών το α΄ τρίμηνο ενισχύονται από την επίδραση των δασμών στις εξαγωγές και από την αβεβαιότητα σχετικά με την πολιτική που θα ασκηθεί. Ως αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων, αναμένεται σημαντική μεταβλητότητα στη δυναμική της τριμηνιαίας ανάπτυξης και η πορεία είναι ιδιαίτερα αβέβαιη. Τα στοιχεία των τελευταίων τριμήνων υποδηλώνουν ότι η αποκτηθείσα ανάπτυξη (δηλ. ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης εάν το ΑΕΠ παραμείνει στο επίπεδο που καταγράφηκε το α΄ τρίμηνο) ανέρχεται σε 0,8% και, ως εκ τούτου, αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος του προβλεπόμενου ρυθμού αύξησης 0,9% για το 2025.

Σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ αναμένεται να ενισχυθεί, υποβοηθούμενος από τη βελτίωση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, τη σταδιακή μείωση της αβεβαιότητας και την ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης καθώς θα εξασθενούν οι δυσμενείς επιδράσεις των δασμών (Πίνακας 3). Η περαιτέρω ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης των νοικοκυριών, λόγω της ανθεκτικής ανόδου των μισθών και της απασχόλησης, καθώς και της υποχώρησης του πληθωρισμού, και μια κάποια μείωση του ποσοστού αποταμίευσης των νοικοκυριών αναμένεται να στηρίξουν την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Η ανθεκτική, αν και επιβραδυνόμενη, αγορά εργασίας και η σταδιακή ανάκαμψη, βάσει των υποθέσεων, της εμπιστοσύνης των καταναλωτών προς τα συνήθως παρατηρούμενα επίπεδά της σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα αναμένεται επίσης να στηρίξουν την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Οι επενδύσεις προβλέπεται να ενισχυθούν σταδιακά στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, αντανακλώντας κυρίως τη σταδιακή εξάλειψη της αβεβαιότητας, την αξιοποίηση των πόρων του προγράμματος Next Generation EU (NGEU) και τη βελτίωση των συνθηκών ζήτησης. Πέρα από την εξασθένηση της εξωτερικής ζήτησης, η αβεβαιότητα σχετικά με την εμπορική πολιτική (λόγω της εξασθένησης των παγκόσμιων επενδύσεων και της δυσμενούς σύνθεσης της εξωτερικής ζήτησης σε σχέση με τις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ), σε συνδυασμό με την ανατίμηση του ευρώ που επιτείνει τα παρατεταμένα ζητήματα ανταγωνιστικότητας της ζώνης του ευρώ, συνεπάγεται συνεχείς απώλειες εξαγωγικών μεριδίων.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν πρόσφατα σχετικά με τις δαπάνες για άμυνα και υποδομές αναμένεται να ενισχύσουν την ανάπτυξη μεσοπρόθεσμα. Οι μακροοικονομικές επιδράσεις των νέων δαπανών για άμυνα και υποδομές που ενσωματώνονται στο βασικό σενάριο (οι οποίες ανέρχονται σε σχεδόν 120 δισεκ. ευρώ την περίοδο 2025-27, ελαφρώς πάνω από το 0,7% του ΑΕΠ^[7]) αναμένεται να ενισχύσουν σωρευτικά τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ κατά 0,25 ποσ. μον., κυρίως κατά το δεύτερο ήμισυ του χρονικού ορίζοντα προβολής. Η Γερμανία, που συνεισφέρει περίπου το 80% αυτών των δαπανών, θα δει τις σημαντικότερες επιπτώσεις.^[8] Όσον αφορά τη σύνθεση, το μεγαλύτερο μερίδιο (άνω του 50%) των συνολικών πρόσθετων δαπανών της ζώνης του ευρώ ταξινομείται ως δημόσιες επενδύσεις, ακολουθούμενο από τη δημόσια κατανάλωση (γύρω στο 40%, που περιλαμβάνει κυρίως την ενδιάμεση κατανάλωση και τις αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων). Ο υψηλός τεχνολογικός χαρακτήρας των στρατιωτικών προϊόντων συνεπάγεται ότι οι αμυντικές δαπάνες μπορούν να βασίζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό στις εισαγωγές έως ότου επιτευχθούν οι στόχοι της παραγωγικής ικανότητας σε επίπεδο ΕΕ.

Η επίδραση της προηγηθείσας αυστηροποίησης της νομισματικής πολιτικής στον ρυθμό ανάπτυξης εκτιμάται ότι έφτασε στο μέγιστό της το 2024 και αναμένεται να εξαλειφθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, υποβοηθούμενη από τη μείωση των επιτοκίων πολιτικής. Η επίδραση των μέτρων νομισματικής πολιτικής που ελήφθησαν μεταξύ Δεκεμβρίου 2021 και Σεπτεμβρίου 2023 εξακολουθεί να επηρεάζει την πραγματική οικονομία. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της μειωτικής επίδρασης στην ανάπτυξη εκτιμάται ότι έχει ήδη εκδηλωθεί. Έπειτα από τη μείωση των επιτοκίων πολιτικής από τον Ιούνιο του 2024 και μετά και με βάση τις προσδοκίες της αγοράς για τη μελλοντική πορεία των επιτοκίων κατά την τελευταία ημερομηνία συμπερίληψης στοιχείων για τις προβολές (Πλαίσιο 1), η ανασταλτική επίδραση της νομισματικής πολιτικής στην οικονομική ανάπτυξη αναμένεται να εξασθενήσει σταδιακά το 2025. Ωστόσο, υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα σχετικά με το μέγεθος και τον χρόνο κατά τον οποίο θα εκδηλωθεί αυτή η επίδραση.

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ δεν έχει αναθεωρηθεί για το 2025 και το 2027, αλλά έχει αναθεωρηθεί ελαφρώς προς τα κάτω για το 2026 (Πίνακας 3, Διάγραμμα 2 και Διάγραμμα 3). Η μη αναθεωρημένη προβολή για το 2025 αντανακλά τον συνδυασμό μιας θετικής μεταφερόμενης επίδρασης που απορρέει από τα καταγραφόμενα στοιχεία έως το α΄ τρίμηνο του 2025 με τις προς τα κάτω αναθεωρήσεις της ανάπτυξης το β΄ και το γ΄ τρίμηνο του 2025 λόγω των υψηλότερων δασμών, της σχετικής αβεβαιότητας και της ανατίμησης του ευρώ. Οι εμπορικές εντάσεις, η αβεβαιότητα και η ανατίμηση του ευρώ ευθύνονται επίσης για την προς τα κάτω αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,1 ποσ. μον. για το 2026, σε 1,1% (έπειτα από την προς τα κάτω αναθεώρηση κατά 0,2 ποσ. μον. που προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου), ενώ οι πρόσθετες δαπάνες για άμυνα και υποδομές έδωσαν κάποια θετική δυναμική όσον αφορά τον τριμηνιαίο ρυθμό αύξησης εντός του έτους. Ο ετήσιος μέσος ρυθμός για το 2027 δεν έχει αναθεωρηθεί και παραμένει σε 1,3%.

Διάγραμμα 2

Πραγματικό ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ – συμβολές ανά συνιστώσα δαπάνης

α) Προβολές Ιουνίου 2025	β) Αναθεωρήσεις σε σχέση με τις προβολές του Μαρτίου 2025
(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές και συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)	(ποσοστιαίες μονάδες και συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αντεπεξέλθει στις δυσμενείς επιδράσεις από τις εμπορικές πολιτικές των ΗΠΑ, υποβοηθούμενη από τις έντονες αυξήσεις των εισοδημάτων λόγω της ανόδου των μισθών και της πτώσης του πληθωρισμού. Ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης επιβραδύνθηκε το δ΄ τρίμηνο του 2024, λόγω της εξάλειψης των πρόσκαιρων παραγόντων που είχαν στηρίξει την επέκτασή της το καλοκαίρι (π.χ. εποχικοί παράγοντες και οι Ολυμπιακοί Αγώνες του Παρισιού του 2024). Οι δαπάνες των νοικοκυριών αναμένεται να ενισχυθούν από ετήσιο ρυθμό αύξησης περίπου 0,8% την περίοδο 2023-24 σε 1,2% την περίοδο 2025-27. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα επηρεαστεί κυρίως από την άνοδο του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, που υποστηρίζεται από την αύξηση των εισοδημάτων τόσο από μισθωτή εργασία όσο και από άλλες πηγές – ιδίως των εισοδημάτων από αυτοαπασχόληση (Διάγραμμα 4). Επιπλέον, η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης αναμένεται να ωφεληθεί από τη μέτρια μείωση του ποσοστού αποταμίευσης, καθώς η καταναλωτική δαπάνη και η αποταμίευση εξομαλύνονται σταδιακά. Η αναμενόμενη σταδιακή ανάκαμψη της εμπιστοσύνης των καταναλωτών μεσοπρόθεσμα, εν μέσω συνολικά ευνοϊκών προοπτικών για την αγορά εργασίας και της συμπεριφοράς εξομάλυνσης της κατανάλωσης – δηλ. η καθυστερημένη ανάκαμψη των δαπανών των νοικοκυριών παράλληλα με την αύξηση της αγοραστικής δύναμης – μπορεί να συμβάλει στη σταδιακή μείωση του ποσοστού αποταμίευσης. Ωστόσο, το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών αναμένεται να παραμείνει υψηλό, αντανακλώντας το γεγονός ότι τα επιτόκια χορηγήσεων των νοικοκυριών παραμένουν κάπως υψηλότερα από τον ιστορικό μέσο όρο και η πρόσβαση σε πιστώσεις εξακολουθεί να είναι περιορισμένη. Ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2025, σε σχέση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, εν μέσω αυξανόμενης αβεβαιότητας σχετικά με την πολιτική που θα ασκηθεί.

Διάγραμμα 4

Κατανάλωση, εισοδήματα και αποταμιεύσεις των νοικοκυριών

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές και συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)

Οι επενδύσεις σε κατοικίες εκτιμάται ότι επέστρεψαν σε θετικό ρυθμό ανόδου το α΄ τρίμηνο του 2025, καθώς η δυναμική αναμένεται να ενισχυθεί ελαφρώς στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής χάρη στις ευνοϊκότερες συνθήκες χρηματοδότησης και την άνοδο των πραγματικών εισοδημάτων των νοικοκυριών. Έπειτα από παρατεταμένη επιβράδυνση που ξεκίνησε το β΄ τρίμηνο του 2022, οι επενδύσεις σε κατοικίες εκτιμάται ότι αυξήθηκαν εκ νέου το α΄ τρίμηνο του 2025 και αναμένεται να συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα τρίμηνα. Η ανάκαμψη των επενδύσεων σε κατοικίες αντανακλά τη βελτιωμένη ζήτηση κατοικιών, όπως προκύπτει και από την πρόσφατη άνοδο του αριθμού των οικοδομικών αδειών για κατοικίες, και αποδίδεται στη σταθερή μείωση των επιτοκίων των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων από το τέλος του 2023 και μετά, χάρη στη συνεχιζόμενη αύξηση του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών. Στο πλαίσιο αναζωογόνησης της ζήτησης κατοικιών, ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεων σε κατοικίες αναμένεται, βάσει των προβολών, να ενισχυθεί το 2026 και το 2027.

Έχοντας εξασθενήσει λόγω της υψηλής αβεβαιότητας βραχυπρόθεσμα, οι επιχειρηματικές επενδύσεις φαίνεται να ανακάμπτουν σταδιακά μεσοπρόθεσμα, καθώς μειώνεται η αβεβαιότητα, βελτιώνεται η οικονομική δραστηριότητα και τίθενται σε εφαρμογή οι εθνικές και ενωσιακές πολιτικές. Οι επιχειρηματικές επενδύσεις στη ζώνη του ευρώ εκτιμάται ότι συρρικνώθηκαν ελαφρώς το α΄ τρίμηνο του 2025 και εκτιμάται ότι θα μειωθούν περαιτέρω το β΄ τρίμηνο, εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική, νέων δασμών και μεταβλητότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Οι επενδύσεις αναμένεται να ανακάμψουν σταδιακά κατά τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, καθώς θα ανακάμπτει η εγχώρια και η εξωτερική ζήτηση, θα μειώνεται η αβεβαιότητα, θα βελτιώνονται οι συνθήκες χρηματοδότησης και η εφαρμογή νέων εθνικών και ενωσιακών πολιτικών θα παρέχει κίνητρα για πρόσθετες ιδιωτικές επενδύσεις που σχετίζονται με τις δαπάνες για άμυνα και υποδομές.

Οι υψηλότεροι δασμοί, η αυξημένη αβεβαιότητα και οι ανταγωνιστικές πιέσεις, που απορρέουν ιδίως από την ανατίμηση του ευρώ, αναμένεται να επηρεάσουν αρνητικά τις εξαγωγικές προοπτικές της ζώνης του ευρώ. Οι δασμοί στις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ προς τις ΗΠΑ, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 17% των συνολικών εξαγωγών αγαθών της ζώνης του ευρώ, σκιάζουν τις προοπτικές για τις εξαγωγές (βλ. το Πλαίσιο 2 για περισσότερες λεπτομέρειες). Το α΄ τρίμηνο οι εξαγωγές αυξήθηκαν σημαντικά, καθώς οι επιχειρήσεις επίσπευσαν τις παραγγελίες τους εν αναμονή της επιβολής δασμών από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών αναμένεται να μετριαστεί, καθώς οι εξαγωγές της ζώνης του ευρώ αγωνίζονται να συμβαδίσουν με την παγκόσμια ζήτηση και η επίσπευσή τους εξαλείφεται. Αυτή η υστέρηση φαίνεται επίσης να απορρέει από τις ανταγωνιστικές πιέσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν λόγω των υψηλότερων δασμών των ΗΠΑ που θα καταστήσουν τις επιχειρήσεις της ζώνης του ευρώ λιγότερο ανταγωνιστικές σε σύγκριση με τις αντίστοιχες επιχειρήσεις των ΗΠΑ, καθώς και λόγω της ανατίμησης του ευρώ. Ως εκ τούτου, ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών αναμένεται να παραμείνει υποτονικός μεσοπρόθεσμα, σε ρυθμό χαμηλότερο των ιστορικών μέσων επιπέδων. Ενώ η ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης θα μπορούσε να παράσχει κάποια στήριξη, επίμονες προκλήσεις όπως ο ανταγωνισμός από την Κίνα –κυρίως στους τομείς της αυτοκινητοβιομηχανίας και των μηχανημάτων– και το σχετικά υψηλό κόστος της ενέργειας εξακολουθούν να σκιάζουν τις προοπτικές για τις εξαγωγές της ζώνης του ευρώ. Αν και η ζώνη του ευρώ μπορεί να επιτύχει κάποια βελτίωση της ανταγωνιστικότητας στις ΗΠΑ σε σχέση με την Κίνα, αυτό δεν αναμένεται να έχει ισχυρή επίδραση μετριασμού. Συνολικά, οι εξαγωγές που κατευθύνονται προς χώρες εκτός της ζώνης του ευρώ αναθεωρήθηκαν έντονα προς τα κάτω, λόγω των δασμών των ΗΠΑ, της αβεβαιότητας σχετικά με την εμπορική πολιτική και της ανατίμησης του ευρώ. Όσον αφορά τις εισαγωγές, η ανάπτυξη αναμένεται, βάσει των προβολών, να παραμείνει κάτω από τις μακροπρόθεσμες τάσεις, εν μέρει λόγω των υποτονικών εξαγωγών και επενδύσεων. Οι καθαρές εξαγωγές αναμένεται να έχουν αρνητική συμβολή στην ανάπτυξη της ζώνης του ευρώ κατά -0,6 ποσ. μον. το 2025 και -0,1 ποσ. μον. το 2026, δηλαδή μια αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 0,1 ποσ. μον. και για τα δύο έτη. Το 2027, οι καθαρές εξαγωγές εκτιμάται ότι θα έχουν μια μικρή θετική συμβολή στη ανάπτυξη.

Η αγορά εργασίας εκτιμάται ότι θα παραμείνει ανθεκτική, αν και ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης αναμένεται να γίνει βραδύτερος σε σύγκριση με τα τελευταία έτη. Η απασχόληση αυξήθηκε με μέτριο ρυθμό το δ΄ τρίμηνο του 2024, αλλά τα στοιχεία ήταν υψηλότερα το α΄ τρίμηνο του 2025 από ό,τι αναμενόταν. Σε ετήσια βάση, ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης αναμένεται να επιβραδυνθεί από 1,0% το 2024 και να κυμανθεί γύρω στο 0,5-0,6% σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής (0,1-0,2 ποσ. μον. υψηλότερα από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου). Η εξέλιξη της απασχόλησης (Διάγραμμα 5) αντανακλά την υπόθεση ότι οι κυκλικοί παράγοντες που τα τελευταία έτη στήριξαν την απασχόληση περισσότερο από ό,τι συνήθως, όπως η αυξημένη τάση των επιχειρήσεων να διατηρούν προσωρινά υπεράριθμο προσωπικό (labour hoarding), ο υψηλός ρυθμός αύξησης των κερδών, η σχετικά βραδεία άνοδος των πραγματικών μισθών και η ισχυρή μεγέθυνση του εργατικού δυναμικού, θα εξασθενήσουν σταδιακά. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου, η σταδιακή εξάλειψη ορισμένων από αυτούς τους υποστηρικτικούς παράγοντες εκτιμάται τώρα ότι έγινε λιγότερο έντονη. Κατά συνέπεια, ο ρυθμός αύξησης της απασχόλησης αναμένεται, βάσει των προβολών, να αντιδράσει λιγότερο στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ από ό,τι υπέθεταν οι προηγούμενες προβολές.

Διάγραμμα 5

Απασχόληση

(δείκτης: α΄ τρ. 2022 = 100)

Η αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας αναμένεται να ενισχυθεί με βραδύτερο ρυθμό την περίοδο 2025-27 από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου. Ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας (ανά απασχολούμενο) αναμένεται να ανακάμψει με βραδύτερο ρυθμό το 2025 από ό,τι προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου. Προβλέπεται ότι θα αυξηθεί από -0,1% το 2024 σε 0,4% το 2025 και σε 0,7 %-0,8% την περίοδο 2026-27, αντανακλώντας την ενίσχυση της δραστηριότητας και τη συγκράτηση της δυναμικής της απασχόλησης. Συγκριτικά, ο ιστορικός μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας ανά απασχολούμενο ήταν 0,6% την περίοδο 2000-19 (Διάγραμμα 6). Η ταχύτητα της ανάκαμψης φαίνεται επίσης ότι περιορίζεται από διαρθρωτικούς παράγοντες, όπως η σταδιακή ανακατανομή της οικονομικής δραστηριότητας προς τον τομέα των υπηρεσιών, το κόστος μετάβασης που σχετίζεται με την πράσινη οικονομία, οι μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις της διαταραχής των τιμών της ενέργειας, ο βραδύς ρυθμός υιοθέτησης άκρως καινοτόμων τεχνολογιών που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και η γήρανση του πληθυσμού.

Διάγραμμα 6

Παραγωγικότητα εργασίας ανά απασχολούμενο

α) Επίπεδο της παραγωγικότητας της εργασίας

(δείκτης: α΄ τρ. 2022 = 100)

β) Ρυθμός μεταβολής της παραγωγικότητας της εργασίας

(ετήσιος ρυθμός αύξησης)

Το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να μειωθεί σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής (Διάγραμμα 7). Το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε ελαφρώς το α΄ τρίμηνο του 2025, σύμφωνα με τις προβολές του Μαρτίου. Αναμένεται να αυξηθεί οριακά μέχρι το τέλος του 2025. Στη συνέχεια, η συνεχιζόμενη οικονομική ανάκαμψη, αν και μέτρια, θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκ νέου μείωση του ποσοστού ανεργίας από το α΄ τρίμηνο του 2026, ώστε να φθάσει σε 6,0% το 2027. Το ποσοστό ανεργίας έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2027. Ο ρυθμός αύξησης του εργατικού δυναμικού αναμένεται, βάσει των προβολών, να υποχωρήσει σταδιακά σε όλη τη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα από τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν τα τελευταία χρόνια.

Διάγραμμα 7

Ποσοστό ανεργίας

(% του εργατικού δυναμικού)

4 Δημοσιονομικές προοπτικές

Μετά τη σημαντική συσταλτική μεταβολή το 2024, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στη ζώνη του ευρώ αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να γίνει ελαφρώς μόνο πιο συσταλτική το 2025, να χαλαρώσει αισθητά το 2026 και να γίνει εκ νέου συσταλτική, κάπως εντονότερα, το 2027 (Πίνακας 4).^[9] Η ένταση της συσταλτικής μεταβολής της δημοσιονομικής πολιτικής το 2024 καθορίστηκε από σημαντικούς παράγοντες που δεν εμπίπτουν στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων, καθώς και από την άρση των περισσότερων μέτρων στήριξης έναντι των υψηλών τιμών της ενέργειας και του πληθωρισμού και άλλες δημοσιονομικές παρεμβάσεις για τη στήριξη της οικονομίας. Οι παράγοντες που δεν εμπίπτουν στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων αντανακλούσαν την έντονη αύξηση των δημόσιων εσόδων σε ορισμένες χώρες, κυρίως λόγω επιδράσεων από μεταβολές της σύνθεσης (η φορολογική βάση σε ορισμένες χώρες αυξάνεται ταχύτερα από ό,τι το ονομαστικό ΑΕΠ) που αξιολογήθηκαν, ωστόσο, ότι είχαν κυρίως προσωρινό χαρακτήρα. Για το 2025, τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που λαμβάνονται κατά τη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων δείχνουν συνεχιζόμενη συσταλτική μεταβολή, αν και με πολύ βραδύτερο ρυθμό. Αυτή η συσταλτική μεταβολή αντανακλά αυξήσεις των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης και των έμμεσων φόρων, οι οποίες ωστόσο αντισταθμίζονται σε μεγάλο βαθμό από τη συνεχιζόμενη αύξηση των δημόσιων δαπανών και τη δημοσιονομική χαλάρωση που σχετίζεται με παράγοντες που δεν εμπίπτουν στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων.^[10] Για το 2026, η κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής αναμένεται, βάσει των προβολών, να χαλαρώσει μετά τις πρόσφατες ανακοινώσεις των κυβερνήσεων, κυρίως λόγω της αύξησης των δημόσιων επενδύσεων και της κατανάλωσης, καθώς και της μείωσης της άμεσης φορολογίας. Για το 2027, η συσταλτική μεταβολή της κατεύθυνσης της δημοσιονομικής πολιτικής και τα μέτρα που λαμβάνονται κατά τη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων αντανακλούν κατά κύριο λόγο τις χαμηλότερες εκτιμώμενες κρατικές δαπάνες που σχετίζονται με τη λήξη της χρηματοδότησης μέσω επιχορηγήσεων στο πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU (NGEU) και κάποια συσταλτική μεταβολή των παραγόντων που δεν εμπίπτουν στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων.^[11]

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, τα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής που λαμβάνονται κατά τη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων και έχουν ενσωματωθεί στο βασικό σενάριο υποδηλώνουν σημαντική σωρευτική δημοσιονομική χαλάρωση. Αυτό οφείλεται κυρίως στα μέτρα δημοσιονομικής πολιτικής στη Γερμανία και σχετίζεται με την αύξηση των δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές, ιδίως την περίοδο 2026-27. Επιπλέον, η συνεχιζόμενη στήριξη προς την Ουκρανία, η μείωση της άμεσης και της έμμεσης φορολογίας στη Γερμανία και, ως ένα βαθμό, οι υψηλότερες προβλεπόμενες δαπάνες για την άμυνα και τη στήριξη προς την Ουκρανία σε αρκετές άλλες χώρες της ζώνης του ευρώ συμβάλλουν σε αυτή την πρόσθετη χαλάρωση. Οι αναθεωρήσεις των μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής που λαμβάνονται κατά τη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων γενικά μεταφράζονται σωρευτικά σε μια χαλαρότερη κατεύθυνση της δημοσιονομικής πολιτικής στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής (-0,4 ποσ. μον. του ΑΕΠ), με πιο περιορισμένες αναθεωρήσεις σε παράγοντες που δεν εμπίπτουν στη διακριτική ευχέρεια των κυβερνήσεων και δρουν προς την αντίθετη κατεύθυνση.

Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα στη ζώνη του ευρώ αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να μειωθεί σε επίπεδο πολύ χαμηλότερο από το όριο του -3% του ΑΕΠ και ο λόγος του χρέους να αυξηθεί σε επίπεδο άνω του 90% έως το 2027 (Πίνακας 4). Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα της ζώνης του ευρώ για το 2024, το οποίο διαμορφώθηκε σε -3,1% του ΑΕΠ, ήταν ελαφρώς μόνο καλύτερο από ό,τι αναμενόταν στις προβολές του Μαρτίου. Το δημοσιονομικό αποτέλεσμα προβλέπεται να παραμείνει αμετάβλητο το 2025 και να μειωθεί σημαντικά το 2026 και, σε μικρότερο βαθμό, το 2027 (σε -3,5% του ΑΕΠ). Οι ετήσιες εξελίξεις ακολουθούν την πορεία του κυκλικά διορθωμένου πρωτογενούς αποτελέσματος, η οποία επηρεάζεται από τις εξελίξεις της κατεύθυνσης της δημοσιονομικής πολιτικής που περιγράφονται παραπάνω. Η κυκλική συνιστώσα εκτιμάται ότι θα είναι σε γενικές γραμμές ουδέτερη στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Στο τέλος του χρονικού ορίζοντα προβολής, ο κύριος παράγοντας που συνέβαλε στην επιδείνωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος σε σύγκριση με το 2024 είναι η σταθερή αύξηση των δαπανών για τόκους. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα αναθεωρήθηκε προς τα κάτω για την περίοδο 2026-27, παρά την ελαφρώς ευνοϊκότερη αρχική θέση το 2024. Αυτή η αναθεώρηση αντανακλά την πρόσθετη χαλάρωση της δημοσιονομικής πολιτικής, η οποία προέρχεται κυρίως από τη Γερμανία. Ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ προβλέπεται να ακολουθήσει ανοδική πορεία καθώς τα συνεχή πρωτογενή ελλείμματα και οι θετικές προσαρμογές ελλείμματος-χρέους θα υπεραντισταθμίζονται από την ευνοϊκή διαφορά επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης. Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου, ο λόγος του χρέους στο τέλος του χρονικού ορίζοντα αναθεωρήθηκε προς τα πάνω, καθώς τα υψηλότερα πρωτογενή ελλείμματα και οι προσαρμογές ελλείμματος-χρέους υπεραντισταθμίζουν την κάπως ευνοϊκότερη αρχική θέση το 2024 και την ευνοϊκότερη διαφορά επιτοκίου-ρυθμού ανάπτυξης, σύμφωνα με τις προβολές για το 2027.

Οι υποθέσεις και οι προβολές για τη δημοσιονομική πολιτική στη ζώνη του ευρώ εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται από υψηλή αβεβαιότητα. Αυτό οφείλεται, μεταξύ άλλων, στις συνεχιζόμενες γεωπολιτικές εντάσεις και τα συγκεκριμένα μέτρα πολιτικής των κυβερνήσεων της ζώνης του ευρώ στο ευρύτερο πλαίσιο του δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ. Σε πολλές χώρες, η λήψη μέτρων δημοσιονομικής πολιτικής ενέχει κινδύνους υψηλότερων αμυντικών δαπανών από ό,τι είχε συμπεριληφθεί στο βασικό σενάριο (αν και, σε ορισμένες χώρες, οι κίνδυνοι αυτοί μπορεί να αντισταθμιστούν από μέτρα προσαρμογής για την εκπλήρωση των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί στο πλαίσιο του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης).

5 Τιμές και κόστος

Ο γενικός πληθωρισμός αναμένεται να μετριαστεί και να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο σε 2,0% το 2025 και 1,6% το 2026, προτού επανέλθει σε 2,0% το 2027 (Διάγραμμα 8). Ο γενικός πληθωρισμός προβλέπεται να μειωθεί κάτω του 2% το β΄ τρίμηνο του 2025 και να συνεχίσει να υποχωρεί στις αρχές του 2026, με κατώτατο σημείο περίπου 1,4% και κάποια βραχυπρόθεσμη μεταβλητότητα λόγω επιδράσεων της βάσης σύγκρισης που σχετίζονται με την ενέργεια. Η μείωση αυτή οφείλεται σε όλες τις κύριες συνιστώσες (Διάγραμμα 9): ενέργεια, είδη διατροφής και πυρήνας του πληθωρισμού (ο τελευταίος επηρεάζεται κυρίως από τον τομέα των υπηρεσιών). Η αύξηση του γενικού πληθωρισμού σε 2,0% το 2027 συνδέεται με μια προσωρινή ανοδική επίδραση του πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας, η οποία αντανακλά δημοσιονομικά μέτρα σχετιζόμενα με τη μετάβαση στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, ιδίως την εισαγωγή ενός νέου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ2). Ο πληθωρισμός HICPX αναμένεται να μειωθεί μέχρι τις αρχές του 2026 και στη συνέχεια να σταθεροποιηθεί γύρω στο 1,9% για το υπόλοιπο του χρονικού ορίζοντα προβολής.

Διάγραμμα 8

Πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στη ζώνη του ευρώ

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Διάγραμμα 9

Πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ στη ζώνη του ευρώ - ανάλυση στις κύριες συνιστώσες

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, συμβολές σε ποσοστιαίες μονάδες)

Ο πληθωρισμός των τιμών της ενέργειας αναμένεται, βάσει των προβολών, να παραμείνει αρνητικός μέχρι το τέλος του 2026 και στη συνέχεια να ανακάμψει το 2027 λόγω των δημοσιονομικών μέτρων που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή (Διάγραμμα 10, γράφημα α). Ο πληθωρισμός των τιμών της ενέργειας αναμένεται να γίνει εκ νέου αρνητικός το β΄ τρίμηνο του 2025 και να παραμείνει αρνητικός έως το τέλος του 2026, λόγω των χαμηλότερων τιμών χονδρικής του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, καθώς και ειδικών δημοσιονομικών μέτρων, όπως η αναμενόμενη μείωση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας λόγω χαμηλότερων φόρων και τελών δικτύου στη Γερμανία. Η αύξηση του πληθωρισμού των τιμών της ενέργειας από -2,1% το 2026 σε 2,7% το 2027 αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό τον προσωρινό ανοδικό αντίκτυπο από την εφαρμογή της δέσμης μέτρων «Fit for 55» της ΕΕ, συγκεκριμένα ένα νέο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ2) για τη θέρμανση των κτιρίων και για τα καύσιμα κίνησης και, σε μικρότερο βαθμό, την αναμενόμενη αύξηση των τιμών του πετρελαίου.

Ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής αναμένεται να αυξηθεί προσωρινά το β΄ τρίμηνο του 2025 και στη συνέχεια να μειωθεί και να μην παρουσιάσει μεγάλες μεταβολές σε γενικές γραμμές από το α΄ τρίμηνο του 2026 και μετά (Διάγραμμα 10, γράφημα β). Ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής αναμένεται να αυξηθεί σε 2,9% το β΄ τρίμηνο του 2025, λόγω της ανοδικής επίδρασης της βάσης σύγκρισης και της απότομης αύξησης των τιμών των μη επεξεργασμένων ειδών διατροφής, καθώς και της μεγάλης αύξησης των τιμών των τροφίμων. Ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής αναμένεται, βάσει των προβολών, να μειωθεί κατά μέσο όρο σε 2,4% το 2026 και 2,3% το 2027, σαφώς κάτω από τον πιο μακροχρόνιο μέσο όρο του, λόγω της πτώσης των τιμών των βασικών εμπορευμάτων και της υποχώρησης των πιέσεων από το κόστος εργασίας.

Διάγραμμα 10

Προοπτικές για τον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ της ενέργειας και των ειδών διατροφής

α) Ενέργεια βάσει του ΕνΔΤΚ

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

β) Είδη διατροφής βάσει του ΕνΔΤΚ

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Ο πληθωρισμός HICPX αναμένεται να μειωθεί από 2,8% το 2024 σε 1,9% το 2026-27 (Διάγραμμα 11), καθώς οι επιδράσεις των προηγούμενων μεγάλων διαταραχών στον πληθωρισμό των τιμών των υπηρεσιών συνεχίζουν να εξασθενούν. Ο πληθωρισμός HICPX υποχωρεί από τις αρχές του 2024 και αναμένεται να μετριαστεί περαιτέρω, καθώς η άμβλυνση των πιέσεων από το κόστος εργασίας ασκεί μειωτική επίδραση στη δυναμική των τιμών. Ο πληθωρισμός των τιμών των μη ενεργειακών βιομηχανικών αγαθών είχε ήδη μετριαστεί σε ρυθμούς κάτω από τους ιστορικούς μέσους όρους το 2024 και αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς, επιστρέφοντας στον μέσο όρο του 1% περίπου μεσοπρόθεσμα. Ο πληθωρισμός των τιμών των υπηρεσιών είναι ακόμη αρκετά επίμονος και κυμαίνεται γύρω στο 4% από τον Νοέμβριο του 2023, αλλά αναμένεται να μειωθεί σταδιακά από 3,4% κατά μέσο όρο το 2025 σε 2,6% το 2026 και 2,4% το 2027. Η μείωση αυτή αντανακλά το γεγονός ότι οι καθυστερημένες προσαρμογές σε προηγούμενες γενικές αυξήσεις των τιμών εξαλείφονται σταδιακά και η υποχώρηση των πιέσεων από το κόστος εργασίας ασκεί την επίδρασή της. Γενικότερα, η διαδικασία αποκλιμάκωσης του πληθωρισμού βάσει του HICPX είναι επίσης συμβατή με την έντονη ανατίμηση του ευρώ, τη μειωτική επίδραση από την εξασθένηση των έμμεσων επιδράσεων προηγούμενων μεταβολών των τιμών της ενέργειας και τη συνεχιζόμενη μετάδοση της μειωτικής επίδρασης στον πληθωρισμό από την προηγηθείσα αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής.

Διάγραμμα 11

Πληθωρισμός βάσει του ΕνΔΤΚ της ζώνης του ευρώ χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, οι προοπτικές για τον γενικό πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,3 ποσ. μον. για το 2025 και το 2026, ενώ έχουν μείνει σε γενικές γραμμές αμετάβλητες για το 2027 (Διάγραμμα 12). Η προς τα κάτω αναθεώρηση για το 2025 οφείλεται εξ ολοκλήρου στον πληθωρισμό των τιμών της ενέργειας λόγω των δυσμενέστερων από ό,τι αναμενόταν στοιχείων και των υποθέσεων για χαμηλότερες τιμές πετρελαίου, φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ο πληθωρισμός των τιμών της ενέργειας αναθεωρήθηκε επίσης προς τα κάτω για το 2026, εν μέρει λόγω του μέτρου που αφορά τις διοικητικά καθοριζόμενες τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας στη Γερμανία. Επιπλέον, τόσο ο πληθωρισμός HICPX όσο και ο πληθωρισμός των τιμών των ειδών διατροφής έχουν αναθεωρηθεί ελαφρώς προς τα κάτω, κατά 0,1 και 0,2 ποσ. μον. αντίστοιχα, κυρίως λόγω ορισμένων καθοδικών επιδράσεων από την ανατίμηση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ευρώ και τη μείωση των διεθνών τιμών των ενεργειακών αγαθών. Οι μικρές προς τα πάνω αναθεωρήσεις του πληθωρισμού των τιμών των ειδών διατροφής και της ενέργειας για το 2027 και η μη αναθεώρηση του πληθωρισμού HICPX υποδηλώνουν ότι ο γενικός πληθωρισμός παραμένει σε γενικές γραμμές αμετάβλητος.

Διάγραμμα 12

Αναθεωρήσεις της προβολής για τον πληθωρισμό σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Ο ρυθμός αύξησης των ονομαστικών μισθών αναμένεται, σύμφωνα με τις προβολές, να επιβραδυνθεί καθώς θα εξασθενούν οι πιέσεις από την αντιστάθμιση του πληθωρισμού. Ο ρυθμός αύξησης των αμοιβών ανά απασχολούμενο εκτιμάται ότι επιβραδύνθηκε σε 3,5% το α΄ τρίμηνο του 2025 (0,3 ποσ. μον. κάτω από το επίπεδο που προβλεπόταν στις προβολές του Μαρτίου). Σύμφωνα με τις προβολές, θα υποχωρήσει περαιτέρω από 3,2% κατά μέσο όρο το 2025 σε 2,8% τόσο το 2026 όσο και το 2027 (Διάγραμμα 13). Η μείωση αυτή αντανακλά κυρίως την αναμενόμενη επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των συμβατικών αποδοχών (που απορρέει από τον δείκτη μισθολογικών εξελίξεων της ΕΚΤ), η οποία αντισταθμίζεται εν μέρει από την αυξανόμενη διαφορά συμβατικών και πράγματι καταβαλλόμενων αποδοχών. Το μερίδιο των μισθών δεν αναμένεται σε γενικές γραμμές να σημειώσει αξιόλογη μεταβολή στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής και θα παραμείνει ελαφρώς υψηλότερο από τον πιο μακροχρόνιο μέσο όρο του. Οι πραγματικοί μισθοί εκτιμάται ότι επανήλθαν στα επίπεδα των αρχών του 2021 το γ΄ τρίμηνο του 2024. Ενώ αυτό υποδηλώνει μικρότερη πίεση από την αντιστάθμιση του πληθωρισμού, εξακολουθεί να υπάρχει στενότητα στις αγορές εργασίας, γεγονός που βοηθά να εξηγηθεί γιατί ο ρυθμός αύξησης των πραγματικών μισθών παραμένει κάπως υψηλός σε σύγκριση με τα ιστορικά επίπεδα (0,4% κατά την περίοδο 1999-2024). Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, ο ρυθμός αύξησης της μισθολογικής δαπάνης ανά μισθωτό έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2025 αλλά προς τα πάνω κατά το ίδιο ποσό για το 2027.

Διάγραμμα 13

Προοπτικές για την εξέλιξη των μισθών

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται, βάσει των προβολών, να επιβραδυνθεί περαιτέρω στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής, λόγω της βραδύτερης αύξησης των μισθών και της ταχύτερης αύξησης της παραγωγικότητας. Ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος εκτιμάται ότι ήταν 3,1% το α΄ τρίμηνο του 2025 και αναμένεται να παραμείνει υψηλός αρχικά, λόγω της χαμηλής αύξησης της παραγωγικότητας, και στη συνέχεια να υποχωρήσει απότομα σε 2,1% κατά μέσο όρο το 2026 και 2,0% το 2027 (συμβαδίζοντας με τον ιστορικό μέσο όρο). Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, ο ρυθμός αύξησης του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2025 λόγω της χαμηλότερης αύξησης των μισθών, ενώ οι προς τα πάνω αναθεωρήσεις κατά 0,1 ποσ. μον. για το 2026 και 0,3 ποσ. μον. για το 2027 οφείλονται τόσο στην ταχύτερη αύξηση των μισθών όσο και στη βραδύτερη αύξηση της παραγωγικότητας.

Οι συνολικές εγχώριες πιέσεις στις τιμές, όπως μετρούνται από τον ρυθμό αύξησης του αποπληθωριστή του ΑΕΠ, αναμένεται, βάσει των προβολών, να συνεχίσουν να υποχωρούν το 2025 και να σταθεροποιηθούν κατά το δεύτερο μισό του χρονικού ορίζοντα προβολής, καθώς η μείωση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος θα επιτρέπει την αύξηση των περιθωρίων κέρδους (Διάγραμμα 14). Ο ετήσιος ρυθμός αύξησης του αποπληθωριστή του ΑΕΠ προβλέπεται να μειωθεί σταδιακά σε 2,3% κατά μέσο όρο το 2025 και σε περίπου 2,0% το 2026 και το 2027. Καθώς η αύξηση του κόστους εργασίας ανά μονάδα προϊόντος θα επιβραδύνεται και η δυναμική του κόστους άλλων εισροών θα παραμένει συγκρατημένη, ο ρυθμός αύξησης του κέρδους ανά μονάδα προϊόντος αναμένεται να ανακάμψει κάπως από το 2025, υποβοηθούμενος από την οικονομική ανάκαμψη, την επιταχυνόμενη άνοδο της παραγωγικότητας και μια προσωρινή λογιστική ώθηση το 2027 που σχετίζεται με τη στατιστική μεταχείριση του ΣΕΔΕ2.^[12] Σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου 2025, ο ρυθμός αύξησης του αποπληθωριστή του ΑΕΠ έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω κατά 0,2 ποσ. μον. για το 2025 και ελαφρώς προς τα πάνω για το 2027.

Διάγραμμα 14

Εγχώριες πιέσεις στις τιμές

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Ο πληθωρισμός των τιμών των εισαγομένων αναμένεται να επιταχυνθεί στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Ο ρυθμός μεταβολής του αποπληθωριστή των εισαγωγών αναμένεται να αυξηθεί από -0,5% το 2024 σε 0,4% το 2025 και να επιταχυνθεί περαιτέρω σε 1,2% το 2026 και 2,0% το 2027. Οι μεγάλες αναθεωρήσεις του πληθωρισμού των τιμών των εισαγομένων σε σύγκριση με τις προβολές του Μαρτίου (αναθεώρηση προς τα κάτω κατά 2,0 ποσ. μον. για το 2025 και 0,5 ποσ. μον. για το 2026, αλλά αναθεώρηση προς τα πάνω κατά 0,5 ποσ. μον. για το 2027) συνάδουν με τον αντίκτυπο της ανατίμησης του ευρώ και των υποθέσεων για τις διεθνείς τιμές των ενεργειακών αγαθών, οι οποίες αντισταθμίζονται εν μέρει από τη θετική συμβολή των μεταβολών στις τιμές εξαγωγών των ανταγωνιστών. Οι μεταβολές αυτές αφορούν κυρίως τις ΗΠΑ, καθώς οι δασμοί που επιβλήθηκαν στις εισαγωγές ενδιάμεσων αγαθών στις ΗΠΑ οδηγούν σε υψηλότερες τιμές εξαγωγών των ΗΠΑ.

6 Αναλύσεις ευαισθησίας

Εναλλακτικές πορείες των τιμών της ενέργειας

Οι εναλλακτικές πορείες των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου υποδηλώνουν ότι οι κίνδυνοι για τον πληθωρισμό είναι συνολικά ανοδικοί. Οι προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος βασίζονται στις τεχνικές υποθέσεις που περιγράφονται στο Πλαίσιο 1. Στην παρούσα ανάλυση ευαισθησίας, οι εναλλακτικές πορείες που αποκλίνουν προς τα κάτω και προς τα πάνω σε σχέση με τις υποθέσεις του βασικού σεναρίου προκύπτουν από το 25ο και το 75ο εκατοστημόριο των πυκνοτήτων πιθανότητας μηδενικού κινδύνου με βάση δικαιώματα προαίρεσης για τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου.^[13] Σύμφωνα με αυτές τις πυκνότητες, η κατανομή των τιμών του πετρελαίου είναι σε γενικές γραμμές συμμετρική γύρω από το βασικό σενάριο. Οι ανοδικοί κίνδυνοι, όπως η ταχύτερη από ό,τι αναμενόταν άμβλυνση των εμπορικών διενέξεων ή το ενδεχόμενο κλιμάκωσης των εντάσεων στη Μέση Ανατολή, αντισταθμίζονται από καθοδικούς κινδύνους που απορρέουν από τη δυνητικά επίμονη επίδραση των ανακοινώσεων δασμών ή από τις περαιτέρω μεγαλύτερες από τις αναμενόμενες αυξήσεις της προσφοράς από τον ΟΠΕΚ+. Αντιθέτως, η κατανομή των τιμών του φυσικού αερίου υποδηλώνει ανοδικούς κινδύνους όσον αφορά τις τεχνικές υποθέσεις (Διάγραμμα 15), που πιθανόν να αντανακλούν αβεβαιότητες όσον αφορά τον εφοδιασμό. Οι αβεβαιότητες αυτές συνδέονται με διαταραχές στην παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) – συμπεριλαμβανομένων πιθανών εντάσεων στη Μέση Ανατολή και περαιτέρω καθυστερήσεων στα προγραμματισμένα έργα διοχεύτεσης LNG – καθώς και με κινδύνους που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή αγορά. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης καθοδικοί κίνδυνοι, ιδίως εάν η αβεβαιότητα σχετικά με το εμπόριο έχει διαρκή αντίκτυπο ή αν σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην επίλυση του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Επιπλέον, διενεργείται ανάλυση ευαισθησίας σταθερών τιμών τόσο για το πετρέλαιο όσο και για το φυσικό αέριο. Σε όλες τις περιπτώσεις, υπολογίζεται ένας σύνθετος δείκτης των τιμών της ενέργειας (σταθμισμένος μέσος όρος των εναλλακτικών εξελίξεων των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου) και αξιολογούνται οι επιδράσεις με χρήση οικονομετρικών υποδειγμάτων της ΕΚΤ και του Ευρωσυστήματος. Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 6 και υποδηλώνουν υψηλότερους ανοδικούς από ό,τι καθοδικούς κινδύνους για τον πληθωρισμό για το 2027 και πιο περιορισμένους κινδύνους για την αύξηση του ΑΕΠ.

Διάγραμμα 15

Εναλλακτικές πορείες των υποθέσεων για τις τιμές της ενέργειας

α) Υπόθεση για την τιμή του πετρελαίου

(δολάρια ΗΠΑ/βαρέλι)

β) Υπόθεση για την τιμή του φυσικού αερίου

(ευρώ/Mwh)

Εναλλακτικές πορείες της συναλλαγματικής ισοτιμίας

Η παρούσα ανάλυση ευαισθησίας αξιολογεί τις επιδράσεις για τις προβολές του βασικού σεναρίου από εναλλακτικές πορείες της συναλλαγματικής ισοτιμίας, οι οποίες γενικά υποδηλώνουν καθοδικούς κινδύνους για την ανάπτυξη και τον πληθωρισμό. Οι τεχνικές υποθέσεις για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες που περιλαμβάνονται στο βασικό σενάριο των προβολών παραμένουν σταθερές στη διάρκεια του χρονικού ορίζοντα προβολής. Οι εναλλακτικές πορείες προς τα κάτω και προς τα πάνω προκύπτουν από το 25ο και το 75ο εκατοστημόριο των πυκνοτήτων πιθανότητας μηδενικού κινδύνου όπως υπολογίζονται με βάση δικαιώματα προαίρεσης για τη συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ/δολαρίου ΗΠΑ στις 14 Μαΐου 2025, η οποία χαρακτηρίστηκε από αξιοσημείωτη περαιτέρω ανατίμηση του ευρώ (Διάγραμμα 16). Οι επιδράσεις από αυτές τις εναλλακτικές πορείες αξιολογούνται με τη χρήση των μακροοικονομικών υποδειγμάτων της ΕΚΤ και του Ευρωσυστήματος. Η μέση επίδραση στον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ και στον πληθωρισμό σε όλα αυτά τα υποδείγματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 7.

Διάγραμμα 16

Εναλλακτικές πορείες για τη συναλλαγματική ισοτιμία δολαρίου ΗΠΑ/ευρώ

Πλαίσιο 3
Επικαιροποιημένη αξιολόγηση των προβολών των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό από το 2021 και μετά

Οι ακριβείς προβολές αποτελούν βασικό παράγοντα για την αποτελεσματική λήψη αποφάσεων νομισματικής πολιτικής. Οι αξιόπιστες προβολές για τον πληθωρισμό βοηθούν την ΕΚΤ να προβλέπει αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο του 2% και να προσαρμόζει εγκαίρως την κατεύθυνση της πολιτικής της. Η διασφάλιση της αξιοπιστίας αυτών των προβολών απαιτεί τακτική αξιολόγηση των επιδόσεών τους. Δεδομένης της σχέσης μεταξύ της οικονομικής δραστηριότητας και του πληθωρισμού, είναι επίσης σημαντική η συνεχής παρακολούθηση των επιδόσεων των προβολών για τον ρυθμό ανάπτυξης. Με αυτά τα δεδομένα, το παρόν πλαίσιο εξετάζει την ακρίβεια των πρόσφατων προβολών των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ για τον ρυθμό ανάπτυξης και τον πληθωρισμό στη ζώνη του ευρώ.

Η ακρίβεια των προβολών για τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ στη ζώνη του ευρώ ποικίλλει από την πανδημία COVID-19 και μετά, καθώς οι βραχυπρόθεσμες προβολές αποδεικνύονται ακριβείς, αλλά η ταχύτητα της ανάκαμψης μεσοπρόθεσμα συχνά υπερεκτιμάται (Διάγραμμα Α). Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, μέχρι το τέλος του 2021, τόσο οι βραχυπρόθεσμες όσο και οι μεσοπρόθεσμες προβολές παρουσίαζαν ασυνήθιστα μεγάλα σφάλματα, που αντανακλούσαν τη δυσκολία πρόβλεψης του ρυθμού ανάπτυξης κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πρωτοφανών μέτρων καραντίνας και επανεκκίνησης της οικονομίας. Μετά το 2022, τα σφάλματα των βραχυπρόθεσμων προβολών μειώθηκαν σημαντικά και έκτοτε παραμένουν κάτω ή πλησίον του προ της πανδημίας μέσου απόλυτου σφάλματος. Αυτό υποδηλώνει ότι, ακόμη και σε ένα περιβάλλον πολλαπλών μεγάλων διαταραχών, οι πρόσφατες βραχυπρόθεσμες προβολές για το ΑΕΠ ήταν γενικά αξιόπιστες, χωρίς σαφή μεροληψία. Αντιθέτως, οι μεσοπρόθεσμες προβολές υπερεκτιμούσαν συστηματικά τον ρυθμό ανάπτυξης μεταξύ του γ΄ τριμήνου του 2022 και του β΄ τριμήνου του 2024, καθώς τα σφάλματα με ορίζοντα ενός έτους υπερέβαιναν το προ της πανδημίας μέσο απόλυτο σφάλμα μεταξύ του δ΄ τριμήνου του 2022 και του δ΄ τριμήνου του 2023. Αυτές οι υπερεκτιμήσεις αντανακλούσαν αισιόδοξες προσδοκίες σχετικά με την ένταση της ανάκαμψης μετά από την ενεργειακή κρίση. Ειδικότερα, το 2022 τα σφάλματα αυτά οφείλονταν σε μια ασθενέστερη από ό,τι αναμενόταν ανάκαμψη του παγκόσμιου εμπορίου, υψηλότερες τιμές της ενέργειας, πιο περιοριστικές συνθήκες χρηματοδότησης και αυξημένη αβεβαιότητα, σε συνδυασμό με την υποεκτίμηση της επίδρασης του πληθωρισμού στα πραγματικά εισοδήματα. Το 2023 η ασθενέστερη από την αναμενόμενη εξωτερική ζήτηση, η πιο περιοριστική νομισματική πολιτική και η ανατίμηση του ευρώ συνέβαλαν επίσης σε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης από ό,τι προβλεπόταν.^[14] Το τελευταίο έτος η ακρίβεια των προβολών με ορίζοντα ενός έτους βελτιώθηκε σημαντικά, αν και συνεχίστηκε η τάση να υπερεκτιμάται ελαφρώς ο προβλεπόμενος ρυθμός ανάπτυξης.

Διάγραμμα A

Σφάλματα στις προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ για τον τριμηνιαίο ρυθμό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ από το 2021 και μετά

α) Σφάλματα σε ορίζοντα ενός τριμήνου	β) Σφάλματα σε ορίζοντα ενός έτους
(ποσοστιαίες μονάδες)	(ποσοστιαίες μονάδες)

Οι προβολές για τον πληθωρισμό για το 2021 και 2022 σημαντικά και επίμονα υποεκτιμούσαν τις πιέσεις στις τιμές· η ακρίβειά τους έχει βελτιωθεί σε σχέση με το 2023, με τα σφάλματα να αλλάζουν πρόσημο για τις μεσοπρόθεσμες προβολές (Διάγραμμα Β). Ο πληθωρισμός το 2021 και το 2022 αποδείχθηκε σημαντικά υψηλότερος από ό,τι προβλεπόταν, κυρίως λόγω του ασυνήθιστου συνδυασμού της απότομης ανόδου των διεθνών τιμών των ενεργειακών αγαθών (ιδίως του φυσικού αερίου), των προβλημάτων στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και της ισχυρής ζήτησης μετά από την πανδημία, γεγονός που οδήγησε επίσης σε ορισμένες μη γραμμικότητες στη μετάδοση των διαταραχών. Οι παράγοντες στους οποίους οφείλονται αυτά τα σφάλματα έχουν αναλυθεί εκτενώς από τους εμπειρογνώμονες της ΕΚΤ.^[15] Καθώς οι πληθωριστικές πιέσεις υποχώρησαν το 2023 και το 2024 και οι εμπειρογνώμονες ενίσχυσαν το σύνολο των τεχνικών υποθέσεων και βελτίωσαν τα εργαλεία ανάλυσης, τα σφάλματα των προβολών μειώθηκαν και ευθυγραμμίστηκαν σε γενικές γραμμές με τους προ της πανδημίας μέσους όρους. Ταυτόχρονα, τα σφάλματα των προβολών για ορίζοντα ενός έτους είχαν επίμονα αρνητικό πρόσημο, αν και μόνο μέχρι και το 2024.

Διάγραμμα Β

Σφάλματα στις προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ για τον γενικό πληθωρισμό της ζώνης του ευρώ

α) Σφάλματα σε ορίζοντα ενός τριμήνου	β) Σφάλματα σε ορίζοντα ενός έτους
(ποσοστιαίες μονάδες)	(ποσοστιαίες μονάδες)

Η επανειλημμένη υπερεκτίμηση του πληθωρισμού κατά το 2024 οφειλόταν σχεδόν αποκλειστικά στην ευμετάβλητη συνιστώσα της ενέργειας, ενώ οι προβλέψεις για τον πυρήνα του πληθωρισμού υπήρξαν εντυπωσιακά ακριβείς (Διάγραμμα Γ). Μετά από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι τιμές του φυσικού αερίου εκτοξεύθηκαν απροσδόκητα, με αποτέλεσμα σημαντικά σφάλματα στις προβλέψεις για τον πληθωρισμό της ενέργειας. Τα σφάλματα πρόβλεψης του πληθωρισμού βάσει του ΕνΔΤΚ τόσο για τη συνιστώσα των ειδών διατροφής όσο και για τον πυρήνα του πληθωρισμού (βάσει του ΕνΔΤΚ χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής) αυξήθηκαν επίσης με την πάροδο του χρόνου, καθώς όλο και περισσότερες επιχειρήσεις και με μεγαλύτερη συχνότητα μετακύλιαν στις τιμές τους τις πιέσεις από την πλευρά του κόστους και καθώς ο πληθωρισμός για τη συνιστώσα των υπηρεσιών έγινε πιο επίμονος λόγω της ισχυρής ζήτησης μετά την πανδημία. Από το 2023 και μετά, τα σφάλματα των προβολών σε όλες τις συνιστώσες μειώθηκαν σταδιακά. Τα σφάλματα των προβολών σε ορίζοντα ενός έτους είχαν αρνητικό πρόσημο από το δ΄ τρίμηνο του 2023, λόγω σφαλμάτων στον πληθωρισμό της ενέργειας, που οφείλονταν κυρίως στο ότι οι τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου ήταν χαμηλότερες από εκείνες που ενσωματώνονταν στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης. Η συνιστώσα των ειδών διατροφής και ο πυρήνας του πληθωρισμού εξελίχθηκαν απολύτως σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των προβολών του Ιουνίου του 2024 και μετά.

Διάγραμμα Γ

Ανάλυση κατά συνιστώσα των σφαλμάτων σε ορίζοντα ενός έτους για τον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ στη ζώνη του ευρώ

(ποσοστιαίες μονάδες)

Εξετάζοντας πώς εξελίχθηκαν οι προβολές των εμπειρογνωμόνων για τον μέσο ετήσιο πληθωρισμό του 2024 στους διαδοχικούς γύρους, διαπιστώνουμε ότι αρχικά υπήρξε ελαφρά υποεκτίμησή του το 2024 αλλά στη συνέχεια υπερεκτίμηση (Διάγραμμα Δ). Η πρώτη πρόβλεψη του πληθωρισμού για το 2024 από τους εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος έγινε στον γύρο προβολών του Δεκεμβρίου 2021 και εκτιμούσε πληθωρισμό 1,8%, σημαντικά χαμηλότερο από τον ρυθμό 2,4% που καταγράφηκε τελικά. Στους πρώτους γύρους των προβολών για το 2024, ο πληθωρισμός υποεκτιμήθηκε λόγω της ισχυρότερης από ό,τι αναμενόταν δυναμικής του πυρήνα του πληθωρισμού. Αυτή με τη σειρά της οφειλόταν πρωτίστως στη μετακύλιση, με χρονική υστέρηση, των πιέσεων από την πλευρά του κόστους –ιδίως ενεργειακού και μισθολογικού– στον πληθωρισμό των υπηρεσιών, η οποία δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί πλήρως στα τέλη του 2021 ή στις αρχές του 2022, δεδομένου ότι πολλές διαταραχές συνέβησαν αργότερα μέσα στο έτος. Μεταξύ Δεκεμβρίου 2022 και Δεκεμβρίου 2023, οι επόμενες προβολές των εμπειρογνωμόνων υπερεκτιμούσαν τον πληθωρισμό του 2024, σχεδόν αποκλειστικά εξαιτίας της συνιστώσας της ενέργειας, ενώ οι προβολές για τον πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ χωρίς την ενέργεια ήταν πιο κοντά στον ρυθμό που τελικά καταγράφηκε. Σε αυτούς τους γύρους των προβολών, οι τεχνικές υποθέσεις που βασίζονταν στα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης επί των τιμών του πετρελαίου και του φυσικού αερίου ενσωμάτωναν πολύ υψηλότερες τιμές της ενέργειας για το 2024 από εκείνες που τελικά διαμορφώθηκαν. Από τον γύρο του Μαρτίου 2024 και μετά, η προβολή για τον γενικό πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ για το 2024 ήταν σε γενικές γραμμές σύμφωνη με τον πραγματοποιηθέντα ρυθμό. Παρά τις διαταραχές που έχουν καταστήσει ιδιαίτερα δύσκολη την πρόβλεψη του πληθωρισμού τα τελευταία χρόνια, τα σφάλματα των προβολών για τον πληθωρισμό το 2024, σε όλους τους διαδοχικούς γύρους, παρέμειναν μέσα στο εύρος που θα αναμενόταν με βάση την ιστορική αβεβαιότητα, με τα περισσότερα σφάλματα να είναι εντός διαστήματος εμπιστοσύνης 60% κατά τον χρόνο της προβολής.

Διάγραμμα Δ

Προβολές εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ για τον ετήσιο μέσο πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ το 2024 σε διαφορετικούς γύρους

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές, ποσοστιαίες μονάδες)

Παρόμοια εικόνα παρουσιάζουν τα σφάλματα και στις προβλέψεις άλλων φορέων και οργανισμών για τον πληθωρισμό το 2024, με τις αρχικές υποεκτιμήσεις να ακολουθούνται από υπερεκτιμήσεις στη διάρκεια του 2023, οι οποίες διορθώθηκαν σταδιακά με την πάροδο του χρόνου (Διάγραμμα Ε). Όπως οι εμπειρογνώμονες του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ, όλοι οι φορείς διενέργειας προβλέψεων που ξεκινούν τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό του 2024 στα τέλη του 2021 ανέμεναν πληθωρισμό κάτω του 2%, αλλά στη συνέχεια αναθεωρούσαν προς τα πάνω τις προβλέψεις τους έως τον Δεκέμβριο του 2022, με δεδομένη την παρατηρηθείσα ήδη τότε αύξηση του πληθωρισμού. Οι προβλέψεις παρέμειναν σε γενικές γραμμές σταθερές μέχρι το καλοκαίρι του 2023 και στη συνέχεια συνέκλιναν σταδιακά προς τον ρυθμό που καταγράφηκε. Οι προβλέψεις της Consensus Economics παρουσίασαν καλύτερες επιδόσεις κατά μέσο όρο από τον Δεκέμβριο του 2022 έως τον Σεπτέμβριο του 2023, αλλά στην πραγματικότητα εμπεριέχουν υπερεκτιμήσεις και υποεκτιμήσεις από τους επιμέρους αναλυτές.

Διάγραμμα E

Η εξέλιξη των προβλέψεων για τον ετήσιο μέσο πληθωρισμό βάσει του ΕνΔΤΚ το 2024 σε διάφορους διεθνείς οργανισμούς και φορείς διενέργειας προβλέψεων του ιδιωτικού τομέα

(ετήσιες ποσοστιαίες μεταβολές)

Συνοπτικά, τα σφάλματα των προβολών έχουν γίνει μικρότερα από το β΄ εξάμηνο του 2023, με τις προβολές των εμπειρογνωμόνων του Ευρωσυστήματος/της ΕΚΤ να έχουν συνολικά καλές επιδόσεις, αλλά με δεδομένες τις συνεχιζόμενες διαταραχές που πλήττουν τη ζώνη του ευρώ, η διενέργεια προβλέψεων παραμένει δύσκολη. Τα σφάλματα ήταν ιδιαίτερα μεγάλα το 2021 και το 2022, αντικατοπτρίζοντας τον αντίκτυπο ασυνήθιστων και επάλληλων διαταραχών. Έκτοτε, η ακρίβεια των προβλέψεων έχει βελτιωθεί, ιδίως όσον αφορά τον πληθωρισμό χωρίς τις τιμές της ενέργειας και των ειδών διατροφής, παράλληλα με τη σταδιακή εξάλειψη αυτών των διαταραχών. Η περίπτωση του 2024 δείχνει ότι, παρά κάποιες υπερεκτιμήσεις και υποεκτιμήσεις, τα σφάλματα των προβολών για τον πληθωρισμό παρέμειναν εντός των ιστορικά φυσιολογικών ορίων. Πάντως, η διενέργεια προβλέψεων παραμένει δύσκολη, με δεδομένες τις συνεχιζόμενες διαταραχές που επηρεάζουν τις οικονομικές προοπτικές τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο όσο και σε επίπεδο ζώνης ευρώ. Αυτό απαιτεί συνεχή προσοχή και ευελιξία στη διαδικασία κατάρτισης προβλέψεων, ιδίως εν όψει της υψηλής αβεβαιότητας που περιβάλλει την εξέλιξη και τη μετάδοση αυτών των διαταραχών.